Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem artykułu jest wskazanie stosunkowo nowych instrumentów ONZ, które mogą zostać wykorzystane do budowania pokoju i zwiększenia bezpieczeństwa międzynarodowego, takich jak koncepcja „odpowiedzialności za ochronę” oraz stosunkowo nowy organ ONZ Komisja Budowania Pokoju. Przedtem jednak konieczne jest przedstawienie systemu bezpieczeństwa zbiorowego ONZ, jego ewolucji i oceny ze wskazaniem na słabości tego systemu oraz inspirowane tym projekty reformy Rady Bezpieczeństwa ONZ. Na tym tle zostaną wskazane nowe instrumenty i możliwości, jakie one niosą w sferze bezpieczeństwa międzynarodowego.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Bibliografia
- Balcerowicz, B. (2002). Pokój i “nie-pokój”. Na progu XXI wieku. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
- Biuro Etyki, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie. Pobrano 16 grudnia 2015 r., z http://www.unic.un.org.pl/biuro_etyki/powstanie.php.
- Chesterman, S., Ignatieff, M., Thakur, R. (2005). Conclusion. The Future of state-building, [w:] S. Chesterman, M. Ignatieff, R. Thakur (red.), Making states work: State failure and the crisis of governance (359–387). Tokio-Nowy Jork-Paryż: United Nations University.
- Czaputowicz, J. (1998). System czy nieład? Bezpieczeństwo europejskie u progu XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Górzyńska, M. (2008). Ewolucja problemu i architektury bezpieczeństwa międzynarodowego od powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Studia Juridica Toruniensia, 4, 81-92.
- Grzebyk, P. (2014). Aneksja Krymu przez Rosję w świetle prawa międzynarodowego. Sprawy Międzynarodowe, 1, 19–38.
- Heidrich-Hamera, D., Jarczewska-Romaniuk, A. (2006). ONZ wobec ekonomicznych i społecznych wyzwań globalizacji, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (523–546). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Heinz, W.S., Arend, J.-M. (2005). The International Fight against Terrorism and the Protection of Human Rights. With Recommendations to the German Government and Parliament, Berlin: German Institute for Human Rights.
- Human Development Report 1993. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1993.
- Human Development Report 1994. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-1994.
- In larger freedom: towards development, security and human rights for all. Report of the Secretary-General (2005). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/events/pastevents/in_larger_freedom.shtml.
- Jubilut, L.L. (2011). Towards a New Jus Post Bellum: The United Nations Peacebuilding Commission and the Improvement of Post-Conflict Efforts and Accountability. Minnesota Journal of International Law, 20, 26–64.
- Karta Narodów Zjednoczonych z 26.06.1945 r. W: Dz. U. z 1947 r., nr 23, poz. 90 z późniejszymi zmianami.
- Kasprzyk, L. (2006). Rozwój ekonomiczny – nadzieją na wyrównanie szans, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (245–261). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Keller, S. (2005). On What Is the War on Terror?, [w:] T. Shanahan (red.), Philosophy 9/11. Thinking about the War on Terrorism (48–60). Chicago: Open Court Publishing.
- Kooijmans, P. (2004). Is There a Change in the Ius ad Bellum and, if so, What Does it Mean for the Ius in Bello?, [w:] L. Lijnzaad, J. van Sambeek, B. Tahzib-Lie (red.), Making the Voice of Humanity Heard. Essays on humanitarian assistance and international humanitarian law in honour of HRH Princess Margiet of the Netherlands (225–237). Leiden/Boston: Martinus Nijhoff.
- Kułaga, Ł. (2014). Odpowiedzialność za ochronę jako odpowiedź społeczności międzynarodowej na zbrodnie ludobójstwa. Międzynarodowe prawo humanitarne. Ludobójstwo jako zbrodnia międzynarodowa, 5, 102–123.
- Kuźniar, R. (2006). ONZ i porządek międzynarodowy, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (767–787). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Łoś-Nowak, T. (2010). Universalizing the UNO collective security system: a recent imperative or an intellectual charade?, [w:] W. Michowicz, J. Symonides, R. Łoś (red.), United Nations Organisation and the International Security System (45–66). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Maciąg, P. (2012). Reforma Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych. Analiza problemu reformy ze stanowiska prawa międzynarodowego. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
- Madej, M. (2007). Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
- Makarewicz, A. (2003). Interwencja humanitarna czy „odpowiedzialność za ochronę”? Uwagi na temat raportu Międzynarodowej Komisji do spraw Interwencji i Suwerenności Państwowej. Polski Przegląd Dyplomatyczny, 2, 71-91.
- Malendowski, W. (2000). Rola ONZ w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, [w:] W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz (red.), Stosunki międzynarodowe (s. 405–439). Wrocław: Wydawnictwo Atla 2.
- Marcinkowski, Cz. (2012). Operacje pokojowe – miejsce w irenologii i polemologii, [w:] M. Huzarski, A. Czupryński (red.), Wojna i pokój przedmiotem badań polemologiczno-irenologicznych (155–163). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
- Newman, E. (2012). New Forms of Security and the Challenge for Human Security, [w:] M. Beeson, N. Bisley (red.), Issues in Twenty-first Century World Politics (135-148). New York: Palgrave Macmillan.
- Ogonowski, P. (2006). Wyzwania rozwojowe, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (506–522). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Polcikiewicz, Z. (2013). Teoria bezpieczeństwa. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki.
- Popiuk-Rysińska, I. (2013). Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
- Raport ICISS. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://responsibilitytoprotect.org/ICISS%20Report.pdf.
- Raport Panelu Wysokiego Szczebla ds. Zagrożeń, Wyzwań i Zmian. A more secure world. Our shared responsibility (2004). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/peacebuilding/pdf/historical/hlp_more_secure_world.pdf.
- Rezolucje Rady Bezpieczeństwa. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/sc/documents/resolutions/.
- Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/documents/resga.htm.
- Rona, G. (2003). Interesting Times for International Humanitarian Law: Challenges from the “War on Terror”. Fletcher Forum of World Affairs, 27, 55–74.
- Sobiło, A. (2014). System bezpieczeństwa zbiorowego jako powojenny gwarant pokoju i bezpieczeństwa, [w:] T. Gadkowski (red.), Bezpieczeństwo współczesnego świata. Prawne aspekty bezpieczeństwa (251–259). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Usług.
- Stahn, C. (2007). Responsibility to Protect: Political Rhetoric Or Emerging Legal Norm? American Journal of International Law, 1, 99–120.
- Strona internetowa Komisji Budowania Pokoju. Pobrano 5 stycznia 2016 r., z http://www.un.org/en/peacebuilding/.
- Strona internetowa Millenium Development Goals. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/millenniumgoals/.
- Strona internetowa ONZ. Pobrano 16 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/sections/about-un/overview/index.html.
- Strona UNIC. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://www.unic.un.org.pl/komisja_budowania_pokoju/powstanie.php.
- Szpak, A. (2014). Komisja Budowania Pokoju Organizacji Narodów Zjednoczonych – sukces czy porażka? Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 93–106.
- Szpak, A. (2007). Status prawny zatrzymanych w Guantanamo Bay, Toruń: TNOiK.
- Szpak, A. (2014). Secesja państwa w świetle prawa międzynarodowego (na przykładzie Kosowa i Krymu. Państwo i Prawo, 12, 38–53.
- Thakur, R. (2006). The United Nations, Peace and Security. Cambridge: Cambridge University Press.
- Thallinger, G. (2007). The UN Peacebuilding Commission and Transitional Justice. German Law Journal, 7, 681–710.
- Tigerstrom, T.B. von. (2007). Human Security and International Law. Prospects and Problems. Oxford/Portland: Hart Publishing.
- Trębaczkiewicz, A. (2009). Reforma Rady Bezpieczeństwa ONZ. Infos, Biuro Analiz Sejmowych, 13, 1–4.
- UE, Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów „Strategie reagowania UE na sytuacje niestabilności – podejmowanie działań w trudnych warunkach na rzecz zrównoważonego rozwoju, stabilności i pokoju” (2007). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL;ELX_SESSIONID=CTV4JD2XNB2mhpyPsnrQLgvgDP2pyzPMWxZhnClwH6Svm4vYJTS2!-232663077?uri=CELEX:52007DC0643.
- Urbanek, A. (2015). Współczesny człowiek w przestrzeni bezpieczeństwa. w poszukiwaniu teoretyczności bezpieczeństwa personalnego. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku.
- Weiner, A.S. (2005). Law, Just War, and the International Fight Against Terrorism: Is It War? Center on Democracy, Development, and the Rule of Law. Stanford Institute on International Studies, 47, 1–29.
- World Summit Outcome 2005. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/womenwatch/ods/A-RES-60-1-E.pdf.
- Zajadło-Węglarz P. (2012). Odpowiedzialność za ochronę (hasło), [w:] A. Przyborowska-Klimczak, D. Pyć (red.), Leksykon prawa międzynarodowego publicznego (267-273). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
- Zięba, R. (2006). System bezpieczeństwa międzynarodowego ONZ – akcje w razie zagrożenia i naruszenia pokoju, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (77–101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bibliografia
Balcerowicz, B. (2002). Pokój i “nie-pokój”. Na progu XXI wieku. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
Biuro Etyki, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie. Pobrano 16 grudnia 2015 r., z http://www.unic.un.org.pl/biuro_etyki/powstanie.php.
Chesterman, S., Ignatieff, M., Thakur, R. (2005). Conclusion. The Future of state-building, [w:] S. Chesterman, M. Ignatieff, R. Thakur (red.), Making states work: State failure and the crisis of governance (359–387). Tokio-Nowy Jork-Paryż: United Nations University.
Czaputowicz, J. (1998). System czy nieład? Bezpieczeństwo europejskie u progu XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Górzyńska, M. (2008). Ewolucja problemu i architektury bezpieczeństwa międzynarodowego od powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Studia Juridica Toruniensia, 4, 81-92.
Grzebyk, P. (2014). Aneksja Krymu przez Rosję w świetle prawa międzynarodowego. Sprawy Międzynarodowe, 1, 19–38.
Heidrich-Hamera, D., Jarczewska-Romaniuk, A. (2006). ONZ wobec ekonomicznych i społecznych wyzwań globalizacji, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (523–546). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Heinz, W.S., Arend, J.-M. (2005). The International Fight against Terrorism and the Protection of Human Rights. With Recommendations to the German Government and Parliament, Berlin: German Institute for Human Rights.
Human Development Report 1993. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1993.
Human Development Report 1994. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-1994.
In larger freedom: towards development, security and human rights for all. Report of the Secretary-General (2005). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/events/pastevents/in_larger_freedom.shtml.
Jubilut, L.L. (2011). Towards a New Jus Post Bellum: The United Nations Peacebuilding Commission and the Improvement of Post-Conflict Efforts and Accountability. Minnesota Journal of International Law, 20, 26–64.
Karta Narodów Zjednoczonych z 26.06.1945 r. W: Dz. U. z 1947 r., nr 23, poz. 90 z późniejszymi zmianami.
Kasprzyk, L. (2006). Rozwój ekonomiczny – nadzieją na wyrównanie szans, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (245–261). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Keller, S. (2005). On What Is the War on Terror?, [w:] T. Shanahan (red.), Philosophy 9/11. Thinking about the War on Terrorism (48–60). Chicago: Open Court Publishing.
Kooijmans, P. (2004). Is There a Change in the Ius ad Bellum and, if so, What Does it Mean for the Ius in Bello?, [w:] L. Lijnzaad, J. van Sambeek, B. Tahzib-Lie (red.), Making the Voice of Humanity Heard. Essays on humanitarian assistance and international humanitarian law in honour of HRH Princess Margiet of the Netherlands (225–237). Leiden/Boston: Martinus Nijhoff.
Kułaga, Ł. (2014). Odpowiedzialność za ochronę jako odpowiedź społeczności międzynarodowej na zbrodnie ludobójstwa. Międzynarodowe prawo humanitarne. Ludobójstwo jako zbrodnia międzynarodowa, 5, 102–123.
Kuźniar, R. (2006). ONZ i porządek międzynarodowy, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (767–787). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Łoś-Nowak, T. (2010). Universalizing the UNO collective security system: a recent imperative or an intellectual charade?, [w:] W. Michowicz, J. Symonides, R. Łoś (red.), United Nations Organisation and the International Security System (45–66). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Maciąg, P. (2012). Reforma Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych. Analiza problemu reformy ze stanowiska prawa międzynarodowego. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Madej, M. (2007). Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Makarewicz, A. (2003). Interwencja humanitarna czy „odpowiedzialność za ochronę”? Uwagi na temat raportu Międzynarodowej Komisji do spraw Interwencji i Suwerenności Państwowej. Polski Przegląd Dyplomatyczny, 2, 71-91.
Malendowski, W. (2000). Rola ONZ w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, [w:] W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz (red.), Stosunki międzynarodowe (s. 405–439). Wrocław: Wydawnictwo Atla 2.
Marcinkowski, Cz. (2012). Operacje pokojowe – miejsce w irenologii i polemologii, [w:] M. Huzarski, A. Czupryński (red.), Wojna i pokój przedmiotem badań polemologiczno-irenologicznych (155–163). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
Newman, E. (2012). New Forms of Security and the Challenge for Human Security, [w:] M. Beeson, N. Bisley (red.), Issues in Twenty-first Century World Politics (135-148). New York: Palgrave Macmillan.
Ogonowski, P. (2006). Wyzwania rozwojowe, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (506–522). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Polcikiewicz, Z. (2013). Teoria bezpieczeństwa. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki.
Popiuk-Rysińska, I. (2013). Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Raport ICISS. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://responsibilitytoprotect.org/ICISS%20Report.pdf.
Raport Panelu Wysokiego Szczebla ds. Zagrożeń, Wyzwań i Zmian. A more secure world. Our shared responsibility (2004). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/peacebuilding/pdf/historical/hlp_more_secure_world.pdf.
Rezolucje Rady Bezpieczeństwa. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/sc/documents/resolutions/.
Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/documents/resga.htm.
Rona, G. (2003). Interesting Times for International Humanitarian Law: Challenges from the “War on Terror”. Fletcher Forum of World Affairs, 27, 55–74.
Sobiło, A. (2014). System bezpieczeństwa zbiorowego jako powojenny gwarant pokoju i bezpieczeństwa, [w:] T. Gadkowski (red.), Bezpieczeństwo współczesnego świata. Prawne aspekty bezpieczeństwa (251–259). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Usług.
Stahn, C. (2007). Responsibility to Protect: Political Rhetoric Or Emerging Legal Norm? American Journal of International Law, 1, 99–120.
Strona internetowa Komisji Budowania Pokoju. Pobrano 5 stycznia 2016 r., z http://www.un.org/en/peacebuilding/.
Strona internetowa Millenium Development Goals. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/millenniumgoals/.
Strona internetowa ONZ. Pobrano 16 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/en/sections/about-un/overview/index.html.
Strona UNIC. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://www.unic.un.org.pl/komisja_budowania_pokoju/powstanie.php.
Szpak, A. (2014). Komisja Budowania Pokoju Organizacji Narodów Zjednoczonych – sukces czy porażka? Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 93–106.
Szpak, A. (2007). Status prawny zatrzymanych w Guantanamo Bay, Toruń: TNOiK.
Szpak, A. (2014). Secesja państwa w świetle prawa międzynarodowego (na przykładzie Kosowa i Krymu. Państwo i Prawo, 12, 38–53.
Thakur, R. (2006). The United Nations, Peace and Security. Cambridge: Cambridge University Press.
Thallinger, G. (2007). The UN Peacebuilding Commission and Transitional Justice. German Law Journal, 7, 681–710.
Tigerstrom, T.B. von. (2007). Human Security and International Law. Prospects and Problems. Oxford/Portland: Hart Publishing.
Trębaczkiewicz, A. (2009). Reforma Rady Bezpieczeństwa ONZ. Infos, Biuro Analiz Sejmowych, 13, 1–4.
UE, Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów „Strategie reagowania UE na sytuacje niestabilności – podejmowanie działań w trudnych warunkach na rzecz zrównoważonego rozwoju, stabilności i pokoju” (2007). Pobrano 15 grudnia 2015 r., z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL;ELX_SESSIONID=CTV4JD2XNB2mhpyPsnrQLgvgDP2pyzPMWxZhnClwH6Svm4vYJTS2!-232663077?uri=CELEX:52007DC0643.
Urbanek, A. (2015). Współczesny człowiek w przestrzeni bezpieczeństwa. w poszukiwaniu teoretyczności bezpieczeństwa personalnego. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku.
Weiner, A.S. (2005). Law, Just War, and the International Fight Against Terrorism: Is It War? Center on Democracy, Development, and the Rule of Law. Stanford Institute on International Studies, 47, 1–29.
World Summit Outcome 2005. Pobrano 15 grudnia 2015 r., z http://www.un.org/womenwatch/ods/A-RES-60-1-E.pdf.
Zajadło-Węglarz P. (2012). Odpowiedzialność za ochronę (hasło), [w:] A. Przyborowska-Klimczak, D. Pyć (red.), Leksykon prawa międzynarodowego publicznego (267-273). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Zięba, R. (2006). System bezpieczeństwa międzynarodowego ONZ – akcje w razie zagrożenia i naruszenia pokoju, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy (77–101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.