Pasek boczny artykułu

Przesłane
listopada 30, 2020
Opublikowane
listopada 30, 2020
Pobieranie
PDF
Statystyki
Licba odsłon : 884 Pobieranie : 1599

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Zagrożenia, które związane są z cyberprzestrzenią, obejmują wszystkie podmioty współczesnego środowiska bezpieczeństwa, w tym również Organizację Traktatu Północnoatlantyckiego. Z uwagi na to, że stają się one coraz częstsze, bardziej złożone i dotyczą coraz więcej sektorów bezpieczeństwa, NATO zmuszone było podjąć określone kroki w dziedzinie cyberbezpieczeństwa. Przedmiotem badania w przedstawionym artykule są działania, które zostały podjęte przez Sojusz w odpowiedzi na dotychczasowe cyberzagrożenia. Zasadniczym celem badań było zidentyfikowanie tych działań, które przyczyniły się do rozwoju zdolności NATO do walki z zagrożeniami cybernetycznymi. W artykule wykorzystano metodę analizy krytycznej (literatury przedmiotu, artykułów naukowych, dokumentów, raportów, materiałów prasowych) oraz metodę historyczną. Głównym pytaniem badawczym jest: jakie dotychczasowe działania przyjęte przez Sojusz Północnoatlantycki przyczyniły się do budowy jego zdolności do zwalczania cyberzagrożeń? Główna teza artykułu zakłada, że dotychczasowe działania Sojuszu Północnoatlantyckiego będące odpowiedzią na zagrożenia cybernetyczne, miały wpływ na rozwój i wzmocnienie jego zdolności do obrony w tym obszarze. Rezultaty badań przedstawione w artykule wskazują na aktywność Sojuszu Północnoatlantyckiego w sferze cyberobrony, w szczególności tę, podjętą w okresie ostatnich pięciu lat. Należy się spodziewać, że działania te będą podstawą do dalszej aktywności Sojuszu, która obejmować będzie nie tylko działania defensywne, ale i również inne proaktywne służące poprawie bezpieczeństwa cybernetycznego wszystkich jego członków. 

Słowa kluczowe

NATO cyberbezpieczeństwo cyberprzestrzeń cyberzagrożenia cyberobrona NATO cybersecurity cyberspace cyber threats cyber defence

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Jak cytować
Kulczycki, M. (2020). Rozwój zdolności NATO wobec zagrożeń cybernetycznych. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 14(2), 146–163. https://doi.org/10.34862/rbm.2020.2.9
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Bibliografia

  1. Arquilla, J. i Ronfeldt, D. (1997). Cyberwar is Coming! W: Arquilla, J. i Ronfeldt, D. (red.), In Athena’s Camp: Preparing for Conflict in the Information Age (p. 23–59). Santa Monica: RAND Corporation. Dostęp: https://www.rand.org/pubs/reprints/RP223.html [28.11.2020].
  2. Babraj, R. (2018a, 1 maja). Sojusz Północnoatlantycki – ewolucja w podejściu do cyberobrony. www.cyberpolicy.nask.pl. Dostęp: https://cyberpolicy.nask.pl/nato-cyberobrona-zagrozenia-hybrydowe/ [5.11.2020].
  3. Babraj, R. (2018b, 25 maja). Cyber Defence Pledge. www.cyberpolicy.nask.pl. Dostęp: https://cyberpolicy.nask.pl/cyber-defence-pledge%ef%bb%bf/ [4.11.2020].
  4. Babraj, R. (2020, 24 marca). Raport NATO za 2019 rok. www.cyberpolicy.nask.pl. Dostęp: https://cyberpolicy.nask.pl/aktualnosci/raport-nato-za-2019r/ [28.11.2020].
  5. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (2011, 17 stycznia). Koncepcja Strategiczna NATO z 2010 r. Dostęp: https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/2694,KoncepcjaStrategicznaNATOtlumaczenie.html [28.11.2020].
  6. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (2016). Deklaracja końcowa szczytu NATO w Warszawie. Bezpieczeństwo Narodowe, (37–40), 205–242. Dostęp: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/37-40_KBN_Deklaracja_szczytu.pdf [4.11.2020].
  7. Brent, L. (2019, 12 luty). Rola NATO w cyberprzestrzeni. www.nato.int. Dostęp: https://www.nato.int/docu/review/pl/articles/2019/02/12/rola-nato-w-cyberprzestrzeni/index.html [4.11.2020].
  8. Bryjka, F., (2015). Cyberprzestrzeń w strategii wojny hybrydowej Federacji Rosyjskiej. W: T. Grabińska, Z. Kuźniar (red.), Bezpieczeństwo personalne a bezpieczeństwo strukturalne (t. 6, s. 115–131). Wrocław: Wydawnictwo WSOWL. Dostęp: https://www.researchgate.net/publication/313338435_Cyberprzestrzen_w_strategii_wojny_hybrydowej_Federacji_Rosyjskiej [3.11.2020].
  9. Cyber Defence 24. (2017, 12 lipca). Eksperci NATO: Państwo sprawcą ataku NotPetya. Ukraina wśród ofiar. Dostęp: https://www.cyberdefence24.pl/eksperci-nato-panstwo-sprawca-ataku-notpetya-ukrainawsrod-ofiar [4.11.2020].
  10. Dereń, J. i Rabiak, A. (2014). NATO a aspekty bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. W: M. Górka (red.), Cyberbezpieczeństwo jako podstawa bezpiecznego państwa i społeczeństwa w XXI wieku (s. 202–221). Warszawa: Difin. Dostęp: https://www.researchgate.net/publication/272818724_NATO_a_aspekty_bezpieczenstwa_w_cyberprzestrzeni [4.11.2020].
  11. Estonian World (2018, January 13). Japan to join the NATO Cyber Defence Centre of Excellence in Tallinn. Dostęp: https://estonianworld.com/security/japan-join-nato-cyber-defence-centre-excellence-tallinn/ [6.11.2020].
  12. Górka, M. (2018). Cyberbezpieczeństwo jako wyzwanie dla współczesnego państwa i społeczeństwa. W: T. Dębowski (red.), Cyberbezpieczeństwo wyzwaniem XXI wieku (s. 31–50). Łódź-Warszawa: ARCHAEGRAPH. Dostęp: https://depot.ceon.pl/handle/123456789/14956 [4.11.2020].
  13. Hoffmann, T. (2018). Główni aktorzy cyberprzestrzeni i ich działalność, W: T. Dębowski (red.), Cyberbezpieczeństwo wyzwaniem XXI wieku. (s. 11–22). Łódź–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe ARCHAEGRAPH. Dostęp: https://depot.ceon.pl/handle/123456789/14956 [4.11.2020].
  14. Jalonen, J. (2009, 12 maja). Dni które wstrząsnęły Estonią. www.eesti.pl. Dostęp: https://www.eesti.pl/dniktore-wstrzasnely-estonia-11963.html [6.11.2020].
  15. Joubert, V. (2012). Five Years After Estonia’s Cyber Attacks: Lessons Learned for NATO? (Research Paper No 76). Rome: NATO Defense College. Dostęp: https://www.files.ethz.ch/isn/143191/rp_76.pdf [4.11.2020].
  16. Kasprzyk, A. (2015, 29 lipca). PISM o polityce NATO w cyberprzestrzeni. www.polska-zbrojna.pl. Dostęp: http://k.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/16710?t=PISM-o-polityce-NATO-w-cyberprzestrzeni# [6.11.2020].
  17. Lakomy, M. (2011). Cyberwojna jako rzeczywistość XXI wieku. Stosunki Międzynarodowe – International Relations, 44(3–4), 141–161. Dostęp: https://www.researchgate.net/publication/322274797_Cyberwojna_jako_rzeczywistosc_XXI_wieku [5.11.2020].
  18. Liedel, K. i Piasecka, P. (2011). Wojna cybernetyczna – zagrożenie XXI wieku. Bezpieczeństwo Narodowe, 17/I, 15–28. Dostęp: https://www.bbn.gov.pl/download/1/7008/1wojnacybernetyczna.pdf [6.11.2020].
  19. Lillemose, J. i Kryger, M. (2015, August 24). The (Re)invention of Cyberspace. Kunstkritikk Nordic ArtReview. Dostęp: https://kunstkritikk.com/the-reinvention-of-cyberspace/ [26.11.2020].
  20. McKenzie, P.J. (2019). NATO’s Vision and Strategy on the Cyberspace Domain. JAPCC Journal 28. Dostęp: https://www.japcc.org/cyberspace-notam/ [16.11.2020].
  21. Michalewski, E. (2010). Analiza systemów sieciocentrycznych. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management, 32, 143-154. Dostęp: http://www.pszw.edu.pl/images/publikacje/t032_pszw_2010_michalewski_analiza_systemow_sieciocentrycznych.pdf [3.11.2020].
  22. North Atlantic Treaty Organization [NATO]. (2002, November 21). Prague Summit Declaration. Dostęp: https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_19552.htm [7.11.2020].
  23. North Atlantic Treaty Organization [NATO]. (2008, April 3). Bucharest Summit Declaration. Dostęp: https://www.nato.int/cps/en/natolive/official_texts_8443.htm [4.11.2020].
  24. North Atlantic Treaty Organization [NATO]. (2016, July 8). Cyber Defence Pladge, Dostęp: https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_133177.htm [4.11.2020].
  25. North Atlantic Treaty Organization [NATO]. (2017, May) NATO Cyber Defence. Dostęp: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2017_05/20170515_1705-factsheet-cyber-defence-en.pdf [6.11.2020].
  26. North Atlantic Treaty Organization [NATO] (2020a). The Secretary General’s Annual Report. Brussels: NATO Public Diplomacy Division. Dostęp: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2020/3/pdf_publications/sgar19-en.pdf [6.11.2020].
  27. North Atlantic Treaty Organization [NATO]. (2020b, September 25). Cyber defence. Dostęp: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_78170.htm [5.11.2020].
  28. Osula, A.M. i Rõigas, H. (Eds.). (2016). International Cyber Norms Legal, Policy & Industry Perspectives. Tallinn: The NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence. Dostęp: https://ccdcoe.org/library/publications/international-cyber-norms-legal-policy-industry-perspectives/ [4.11.2020].
  29. Ottis, R. (2008). Analysis of the 2007 Cyber Attacks Against Estonia from the Information Warfare Perspective. Tallinn: The NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence. Dostęp: https://ccdcoe.org/uploads/2018/10/Ottis2008_AnalysisOf2007FromTheInformationWarfarePerspective.pdf [6.11.2020].
  30. Robinson, N. (2016, 8 czerwca). NATO: zmiana biegów w cyberobronie. NATO Review. Dostęp: https://www.nato.int/docu/review/pl/articles/2016/06/08/nato-zmiana-biegow-w-cyberobronie/index.html [28.11.2020]
  31. Sadowski, J. (2017). Cybernetyczny wymiar współczesnych zagrożeń. Studia nad bezpieczeństwem, 2, 57–76. Dostęp: https://zeszyty-bn.apsl.edu.pl/index.php/snb/article/view/45/110 [3.11.2020].
  32. Shakarian, P. (2011). The 2008 Russian Cyber-Campaign Against Georgia. Military Review, Nov–Dec, 63–68. Dostęp: https://www.armyupress.army.mil/Portals/7/military-review/Archives/English/MilitaryReview_20111231_art013.pdf [6.11.2020].
  33. Słownik języka polskiego. (2020). Dostęp: https://sjp.pwn.pl/sjp/cyber;2553911%5b [6.11.2020]
  34. The Economist. (2010, July 1). Cyberwar. The threat from the internet. Dostęp: https://www.economist.com/leaders/2010/07/01/cyberwar [4.11.2020].
  35. Theiler, O. (2011, 4 września), Nowe zagrożenia: wymiar cybernetyczny. NATO Review. Dostęp: https://www.nato.int/docu/review/pl/articles/2011/09/04/nowe-zagrozenia-wymiar-cybernetyczny/index.html [7.11.2020].
  36. Traktat Północnoatlantycki sporządzony w Waszyngtonie dnia 4 kwietnia 1949 r., (Dz. U. 2000, nr 87, poz. 970).
  37. Urbanek, A. (2016). Cyberwojna – zagrożenie asymetryczne współczesnej przestrzeni bezpieczeństwa. Studia nad bezpieczeństwem, (1), 5–32. Dostęp: https://zeszyty-bn.apsl.edu.pl/index.php/snb/article/view/5/ [3.11.2020].
  38. Verton, D. (1999, April 4). Serbs launch cyberattack on NATO. Federal Computer Week. Dostęp: https://fcw.com/articles/1999/04/04/serbs-launch-cyberattack-on-nato.aspx [6.11.2020].
  39. Wrzosek, M. (2016). Operacje w cyberprzestrzeni. Założenia teoretyczne i praktyka. Kwartalnik Bellona, 687(4), 42–59. Dostęp: https://kwartalnikbellona.com/resources/html/article/details?id=157751 [3.11.2020].
  40. Wrzosek, M. (2018). Wojny przyszłości. Doktryna. Technika. Operacje militarne. Warszawa: Wydawnictwo Fronda.