Treść głównego artykułu

Abstrakt

W artykule zaprezentowano uwarunkowania polityki prowadzonej wobec mniejszości zamieszkującej obszar Pomorza Gdańskiego, traktowanej jako element zapewnienia bezpieczeństwa politycznego państwa w latach 1900-1939. Skoncentrowano się na określeniu powodów prowadzenia stosunkowo odmiennej polityki przez ówczesne Cesarstwo Niemiecki i powstałe po zakończeniu I wojny światowej państwo polskie wobec pomorskich autochtonów. Wykazano, że głównym czynnikiem określającym sposób prowadzenia tej polityki były cechy poszczególnych grup narodowościowych, sposób oddziaływania państw pochodzenia oraz
reakcja tej ludności na działania władz administracyjnych, które uznawano za naruszenie ich
poczucia bezpieczeństwa.

Słowa kluczowe

bezpieczeństwo państwa Pomorze Gdańskie polityka narodowościowa Rzesza Niemiecka Polska state security Gdansk Pomerania national policy German Reich Poland

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Gąsiorowski, A. (2020). Różnice w podejściu do zwalczania dążeń separatystycznych i niepodległościowych mniejszości Pomorza Gdańskiego w latach 1900-1939. Analiza czynników kreujących odmienne stanowiska władz Rzeszy Niemieckiej i Polski . Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 14(2), 238–259. https://doi.org/10.34862/rbm.2020.2.13

Bibliografia

  1. Borzyszkowski, J. (2003). Chojnice w II Rzeczypospolitej – lata wolności i okupacji hitlerowskiej. W: K. Ostrowski (red.), Dzieje Chojnic (s. 290–415). Chojnice: Urząd Miejski.
  2. Fedusio, R. (2002). Ukraińscy studenci na Politechnice Gdańskiej w latach 1920–1939 (fragmenty referatu). W: T. Stegner (red.), Polska i Ukraina. Ludzie pojednania Ukraińcy na Pomorzu w XX wieku: materiały z sesji naukowych (s. 129–131). Gdańsk: STEPAN design.
  3. Gaj, J. (1966). Główne nurty ideowe w ZHP w latach 1918-1936. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie.
  4. Gąsiorowski, A. (1991). Geneza i początki ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945. Gdańsk: Wydawnictwo Muzeum Stutthof w Sztutowie.
  5. Godlewski, J. i Odyniec, W. (1982). Pomorze Gdańskie. Koncepcje obrony i militarnego wykorzystania od wieku XIII do roku 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
  6. Gzyl, J. i Mroczek, N. (2001). Zespoły akt samodzielnych referatów informacyjnych DOK (DOGen.) oraz Samodzielnego Referatu Informacyjnego Dowództwa Floty z lat 1919–1939. Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, (24), 5-23.
  7. Halicki, K. (2009). Działalność policji politycznej w zwalczaniu organizacji antypaństwowych na Pomorzu w latach 1920-1926. W: A. Duszyk, K. Latawiec (red.), Na straży ładu i bezpieczeństwa. Formacje policyjno-milicyjne na ziemiach Polskich od średniowiecza po czasy współczesne (s. 107–114). Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe.
  8. Halicki, K. (2010a). Organizacja i działalność policji politycznej na Pomorzu w okresie sierpień 1920 – kwiecień 1923. Zapiski Historyczne, 75(3), 59–88.
  9. Halicki, K. (2010b). Policja polityczna w Polsce w okresie międzywojennym, W: T. Dubicki (red.), Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP (t. I, s. 295–313). Łomianki: Wyd. LTW.
  10. Juszkiewicz, R. (2011). Działania militarne na Mazowszu północnym i w korytarzu pomorskim: 1920 rok. (Wyd. 2 uzup. i rozsz). Mława: Stacja Naukowa w Mławie im. prof. dr. hab. Stanisława Herbsta.
  11. Karpus, Z. (1996). Tuchola. Obóz jeńców i internowanych (1914–1922). W: W. Jastrzębski (red.), Szkice tucholskie. W 650–lecie nadania praw miejskich Tucholi (s. 249–262). Bydgoszcz i Tuchola: Zakład Poligrafii WSP w Bydgoszczy.
  12. Karpus, Z. (1997). Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy na terenie Polski w latach 1918–1924. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  13. Karpus, Z. i Rezmer, W. (oprac.). (1997). Tuchola. Obóz jeńców i internowanych 1914-1923. Cz. I. Toruń: Wydawnictwo UMK. Dostęp: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8460/edition/19400/content [30.10.2020].
  14. Kubik, K. (1972). Harcerstwo polskie w Wolnym Mieście Gdańsku. Rocznik Gdański, 31(1), 85–91. Dostęp: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/78713/edition/71895 [12.10.2020].
  15. Misiuk, A. (1991). Działalność polskiej policji w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1920-1926. Przegląd Policyjny, (23), 33–41.
  16. Myczka, E. (1973). Z dziejów waliki o wiarę i polskość na Pomorzu Gdańskim pod zaborem pruskim. Studia Gdańskie, 1, 119–144. Dostęp: http://studiagdanskie.diecezja.gda.pl/pdf/sg_i.pdf [15.10.2020].
  17. Myczka, E. (1976). Z dziejów waliki o wiarę i polskość na Pomorzu Gdańskim pod zaborem pruskim, Studia Gdańskie, 2, 7–41. Dostęp: http://studiagdanskie.diecezja.gda.pl/pdf/sg_ii.pdf [15.10.2020].
  18. Myśliborski-Wołowski, S. (1968). Udział Prus Zachodnich w powstaniu styczniowym. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
  19. Pawluczuk, Z. (2010). Rola ruchu sokolskiego w powstaniu harcerstwa na ziemiach polskich. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna, 9, 34–45.
  20. Pilarczyk, A. i Sonnenburg, H. (1972). Z gdańskich tradycji rewolucyjnych 1918–1921. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
  21. Podlaszewska, K. (1991). Filomaci toruńscy (w 90 rocznicę procesu toruńskiego). Rocznik Toruński, 20, 149–176.
  22. Sprengel, B. (1999). Policja Państwowa w Toruniu 1920–1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
  23. Sykut, P. (2010). Plany koncentracji sił powiatowych jednostek Policji Państwowej na Pomorzu na wypadek rozruchów i innych stanów zagrożenia bezpieczeństwa publicznego. W: A. Pepłoński, A. Szymanowicz, A. Gołębiowski (red.), Bezpieczeństwo wewnętrzne Drugiej Rzeczypospolitej (s. 221–229). Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych.
  24. Szews, J. (1988). Towarzystwo Tomasza Zana w Gimnazjum Chełmińskim w latach 1916–1920. Rocznik Gdański, 48(2), 91–107. Dostęp: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/78936/edition/72021 [10.10.2020].
  25. Szews, J. (1989). Koło Filomatów „UL” i Koło Towarzystwa Tomasza Zana oraz skauting w Wałczu w okresie zaboru pruskiego. Rocznik Gdański, 49(2), 35–59. Dostęp: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/78938/edition/72023 [10.10.2020].
  26. Szews, J. (1994). Filomaci grudziądzcy. Rocznik Grudziądzki, 11, 49–54.
  27. Szews, J. (2014). Filomaci chojniccy. Zeszyty Chojnickie, 29, 41–47.
  28. Wapiński, R. (1983). Życie polityczne Pomorza w latach 1920–1939. Łódź: PWN.
  29. Widernik, M. (1999). Życie polityczne Gdyni w latach 1920–1939. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  30. Wiszka, E. (2005). Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939. Toruń: Firma Wydawniczo-Handlowa Mado.
  31. Wojciechowski, M. (1983). U zarania odradzającej się państwowości polskiej na Pomorzu w latach 1918–1920. W: S. Gierszewski (red.), Pomorze i Wielkopolska po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.: studia (s. 11–31). Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
  32. Wojciechowski, M. (1981). Powrót Pomorza do Polski: 1918–1920. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  33. Wojciechowski, M. (1972). Rady chłopskie i robotników rolnych na Pomorzu Gdańskim w latach 1918–1920, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia, 7(46), 5–28. Dostęp: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/12155/edition/21191/content [17.10.2020].
  34. Wojciechowski, M. (1970). Dwie koncepcje powrotu Pomorza Gdańskiego do Polski w latach 1918–1919. Zapiski Historyczne, 35(1), 71–85.
  35. Woźny, W.A. (2014). Kontrwywiadowcze bezpieczeństwo II RP przed 1 września 1939 r. w ocenach kpt. Mieczysława Dubika i rtm. Mieczysława Kamińskiego. W: Z. Nawrocki (red.), Sekretna wojna. Z dziejów kontrwywiadu II RP (Wyd. 1, s. 393–422). Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
  36. Wrzesiński, W. (1975). Prusy Zachodnie w polskiej myśli politycznej lat 1864–1914. Zapiski Historyczne, 3-4, 45–81.
  37. Wyszczelski, L. (2010). Wojna polsko-rosyjska 1919–1920 (t. II). Warszawa: Bellona.