Pasek boczny artykułu

Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 460 Pobieranie : 326

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę sportretowania paradygmatu geopolitycznego w celu zdefiniowania jego roli we współczesnym dyskursie nad stosunkami międzynarodowymi. Temat wydaje się ważny, ponieważ od około 30 lat mamy do czynienia z powrotem geopolityki do debaty naukowej, eksperckiej, politycznej, medialnej i obywatelskiej. Dzieje się to zarówno w Polsce, jak i w dyskursie światowym. Tekst ukazuje genezę refleksji geopolitycznej oraz omawia główne jej nurty: geopolitykę klasyczną, geopolitykę krytyczną oraz geoekonomię. Autor stara się ocenić kondycję współczesnej geopolityki jako paradygmatu stosunków międzynarodowych i określić płaszczyzny integracji tej dziedziny wiedzy w Polsce.

Słowa kluczowe

geopolityka geostrategia bezpieczeństwo stosunki międzynarodowe dyskurs

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Jak cytować
Pawłuszko, T. (2021). Geopolityka jako paradygmat stosunków międzynarodowych. Perspektywy rozwoju. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 15(2), 112-138. https://doi.org/10.34862/rbm.2021.2.7

Referencje

  1. Agnew, J. (1994). The Territorial Trap: The Geographical Assumptions of International Relations Theory. Review of International Political Economy, 1(1), 53–80.
  2. Agnew, J. (1998). Geopolitics. Re-visioning World Politics. Routledge.
  3. Agnew, J. (2013). The Origins of Critical Geopolitics W: K. Dodds, M. Kuus, & J. Sharp (red.). (2013). The Ashgate Research Companion to Critical Geopolitics (s. 19–32). Routledge.
  4. Arrighi, G. (1994). The Long Twentieth Century: Money, Power, and the Origins of Our Times. Verso.
  5. Avey, P. C., & Desch, M.C. (2014). What Do Policymakers Want From Us? Results of a Survey of Current and Former Senior National Security Decision Makers. International Studies Quarterly, 58, 227–246.
  6. Babones, S. J. (2016). Pozycja i mobilność we współczesnej gospodarce-świecie: perspektywa strukturalistyczna. W: T. Zarycki (red.). Polska jako peryferie (s. 13–24). Scholar.
  7. Bourdieu, P. (2006). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Scholar.
  8. Braudel, F. (1992). Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVII wiek. (T. 1–3). Państwowy Instytut Wydawniczy.
  9. Brzeziński, Z. (2016). The Grand Chessboard. American Primacy and its Geostrategic Imperatives. Basic Books.
  10. Chase-Dunn, Ch. (1998). Global Formation. Structures of the World-Economy. Rowman & Littlefield.
  11. Chirot, D. (red.). (1991). Origins of Backwardness in Eastern Europe. Economics and Politics from the Middle Ages until the Twentieth Century. University of California Press.
  12. Cohen, S. B. (2002). Geopolitics of the World-System. Rowman & Littlefield Publishers.
  13. Cohen, S. (2014). Geopolitics. The Geography of International Relations. Rowman & Littlefield.
  14. Dalby, S. (1990). Creating the Second Cold War: the discourse of politics. Pinter Publishers.
  15. Dalby, S. (2008). Imperialism, Domination, Culture: The Continued Relevance of Critical Geopolitics. Geopolitics, 13(3), 413–436.
  16. Dodds, K. (2013). Global Geopolitics. A Critical Introduction. Routledge.
  17. Dodds, K., & Atkinson D. (red.). (2000). Geopolitical Traditions. A Century of Geopolitical Thought. Routledge.
  18. Dodds, K., Kuus, M., & Sharp, J. (red.). (2013). The Ashgate Research Companion to Critical Geopolitics. Routledge.
  19. Dugin, A. (2019). Podstawy geopolityki. Wydawnictwo ReVolta.
  20. Dybczyński, A. (red.). (2013). Geopolityka. Poltext.
  21. Eberhardt, P. (2012). Podstawy teoretyczne i ideowe geopolityki według Rudolfa Kjelléna. Przegląd Geograficzny, 84(2), 313–332.
  22. Eberhardt, P. (2017). Słowiańska geopolityka. Arcana.
  23. Ferguson, N. (2011). Cywilizacja. Zachód i reszta świata. Wydawnictwo Literackie.
  24. Fleck, L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Wydawnictwo Lubelskie.
  25. Flint, C. (2001). The geopolitics of laughter and forgetting: A world‐systems interpretation of the post‐modern geopolitical condition. Geopolitics, 6(3), 1–16.
  26. Flint, C., & Taylor, P. (2018). Political Geography. World-Economy, Nation-State and Locality. Routledge.
  27. Foucault, M. (1977). Archeologia wiedzy. Państwowy Instytut Wydawniczy.
  28. Foucault, M. (2010). Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w College de France 1977/1978. Wydawnictwo Naukowe PWN.
  29. Gaddis, J. L. (2007). Strategie powstrzymywania. Analiza polityki bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny. Książka i Wiedza.
  30. Gray, C. S. (2015). Nicholas John Spykman, the Balance of Power, and International Order. Journal of Strategic Studies, 38(6), 873–897.
  31. Guzzini, S. (2017). Realizm w nauce o stosunkach międzynarodowych. Scholar.
  32. Guzzini, S. (red.). (2012). The Return of Geopolitics in Europe? Social Mechanisms and Foreign Policy Identity Crises. Cambridge University Press.
  33. Haggmann, B. (1998). Rudolf Kjellén and modern Swedish geopolitics. Geopolitics. 3, 2, 99-112.
  34. Haliżak, E. M. (red.). (2012). Geoekonomia. Scholar.
  35. Haverluk, T. W., Beauchemin, K. M., & Mueller, B. A. (2014). The Three Critical Flaws of Critical Geopolitics: Towards a Neo-Classical Geopolitics. Geopolitics, 19(1), 19–39.
  36. Huntington, S. (2008). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Muza.
  37. Jean, C. (2003). Geopolityka. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Ossolineum.
  38. Kaplan, R. D. (2012). The Revenge of Geography: What the Map Tells Us About Coming Conflicts and the Battle Against Fate. Random House.
  39. Kazanecki, W. (2012). Współczesna francuska myśl geopolityczna. Główne tendencje i ich reprezentanci. Wydawnictwo Adam Marszałek.
  40. Kelly, P. (2016). Classical Geopolitics. A New Analytical Model. Stanford University Press.
  41. Kelly, P. (2006). A Critique of Critical Geopolitics. Geopolitics, 11(1), 24–53.
  42. Kjellén, R. (2021). Państwo jako organizm i inne teksty. Zona Zero.
  43. Klinger, J. M. (2019). Social Science and National Security Policy. Deterrence, Coercion and Modernization Theories. Palgrave Macmillan.
  44. Knutsen, T. (2014). Halford J. Mackinder, Geopolitics, and the Heartland Thesis. The International History Review, 36(5), 835–857.
  45. Kochanowicz, J. (1991). The Polish Economy and the Evolution of Dependency. W: D. Chirot (red.), Origins of Backwardness in Eastern Europe. Economics and Politics from the Middle Ages until the Twentieth Century (s. 94–119). University of California Press,
  46. Kochanowicz, J., & Sosnowska, A. (2011). Historia gospodarcza Polski przedrozbiorowej – porzucone terytorium? Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, LXXI, 7–32.
  47. Kuhn, T. S. (1968). Struktura rewolucji naukowych. Wydanictwo Naukowe PWN.
  48. Kuhn, T. S. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Państwowy Instytut Wydawniczy.
  49. Kukułka, J. (2003). Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych. Aspra-JR.
  50. Lach, Z., & Skrzyp, J. (2007). Geopolityka i geostrategia. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
  51. Lakatos, I. (1995). Pisma z filozofii nauk empirycznych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
  52. Landes, D. (2015). Bogactwo i nędza narodów. Wydawnictwo Muza.
  53. Lebow, R. N. (2008). A Cultural Theory of International Relations. Cambridge University Press.
  54. Luttwak, E. N. (1990). From Geopolitics to Geo-Economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce. The National Interest, 20, 17–23.
  55. Mackinder, H. J. (2009). Geograficzna oś historii. Instytut Geopolityki.
  56. Mackinder, H. J. (2019). Demokratyczne ideały a rzeczywistość. Zona Zero.
  57. Mamadouh, V. (1999). Reclaiming geopolitics: Geographers strike back. Geopolitics, 4(1), 118–138.
  58. Marshall, T. (2015). Prisoners of Geography: Ten Maps That Tell You Everything You Need To Know About Global Politics. Elliott & Thompson Limited.
  59. Marshall, T. (2021). The Power of Geography: Ten Maps That Reveals the Future of Our World. Elliott & Thompson Limited.
  60. Mearsheimer, J. J. (2019). Tragizm polityki mocarstw. Universitas.
  61. Morgenthau, H. (2010). Polityka między narodami. Walka o potęgę i pokój. Difin.
  62. Ó Tuathail, G. (1986). The Language and Nature of the ‘New’ Geopolitics: The Case of U.S.-El Salvador Relations. Political Geography, 5, 73–85.
  63. Ó Tuathail, G. (1989). Critical Geopolitics: The Social Construction of Space and Place in the Practice of Statecraft. Syracuse University [praca doktorska] (wydanie książkowe 1996: Critical Geopolitics).
  64. Ó Tuathail, G., & Agnew, J. (1992). Geopolitics and Discourse: Practical Geopolitical Reasoning in American Foreign Policy. Political Geography, 11, 190–204.
  65. Ó Tuathail, G., & Dalby, S. (red.). (1998). Rethinking Geopolitics. Routledge.
  66. Ó Tuathail, G., Dalby, S., & Routledge, P. (red.). (1998). The Geopolitics Reader. Routledge.
  67. Parker, G. (1985). The Western Geopolitical Thought in the Twentieth Century. St. Martin’s Press.
  68. Pawłuszko, T. (2020). Nauki o bezpieczeństwie. Budowanie szkoły naukowej. Księgarnia Akademicka.
  69. Popper, K. R. (1977). Logika odkrycia naukowego. Wydanictwo Naukowe PWN.
  70. Popper, K. R. (1999). Droga do wiedzy. Domysły i refutacje. Wydawnictwo Naukowe PWN.
  71. Rokkan, S. (1980). Territories, Centres, and Peripheries: Toward a Geoethnic-Geoeconomic-Geopolitical Model of Differentiation Within Western Europe. W: J. Gottmann (red.), Centre and Periphery: Spatial Variation in Politics (s. 37–57). Sage.
  72. Rokkan, S., & Urwin, D. (1982). The Politics of Territorial Identity. Studies in European Regionalism. Sage.
  73. Rykiel, Z. (2006). Podstawy geografii politycznej. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
  74. Rynarzewski, T., & Zielińska-Głębocka, A. (2006). Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Teorie wymiany i polityki handlu międzynarodowego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
  75. Sady, W. (2013). Spór o racjonalność naukową. Od Poincarego do Laudana. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  76. Shaw, M. (2000). Prawo międzynarodowe. Książka i Wiedza.
  77. Sloan, G. (1999). Sir Halford J. Mackinder: The Heartland theory then and now. Journal of Strategic Studies, 22(2–3), 15–38.
  78. Sloan, G., & Gray, C. S. (1999). Why Geopolitics? Journal of Strategic Studies, 22(2–3), 1–11.
  79. Sykulski, L. (2018). Geopolityka a bezpieczeństwo Polski. Zona Zero.
  80. Strange, S. (1970). International Economics and International Relations. A Case of Mutual Neglect. International Affairs, 2, 304–315.
  81. Topolski, J. (1998). Wprowadzenie do historii. Wydawnictwo Poznańskie.
  82. Tunander, O. (2005). Swedish Geopolitics: From Rudolf Kjellén to a Swedish ‘Dual State’. Geopolitics, 10(3), 546–566.
  83. Tyszkiewicz, A., & Borowiec, P. (2020). Teorie i podejścia badawcze geopolityki. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  84. Wallerstein, I. (1974). The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis. Comparative Studies in Society and History, 16, 387–415.
  85. Wallerstein, I. (2007). Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Dialog.
  86. Wallerstein, I. (2012). World-systems analysis as a knowledge movement. W: S. J. Babones & Ch. Chase-Dunn (red.). Routledge Handbook of World-Systems Analysis (s. 515–521). Routledge.
  87. Waltz, K. (2010). Struktura teorii stosunków międzynarodowych. Scholar.
  88. Wolff-Powęska, A., & Schulz, E. (2020). Przestrzeń i polityka. Z dziejów niemieckiej myśli geopolitycznej. Zona Zero.