Treść głównego artykułu

Abstrakt

Zasadniczym celem powstania niniejszego artykułu było podjęcie próby charakterystyki bezpieczeństwa społecznego mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, w aspekcie polityki etnicznej państwa. Zakłada ona nie tylko usankcjonowanie istnienia wieloetnicznego i wielokulturowego społeczeństwa, ale również wspieranie wspólnot obywateli o odmiennym pochodzeniu narodowościowym. W artykule dokonano eksplanacji najważniejszych pojęć teoretycznych, takich jak np.: bezpieczeństwo społeczne, polityka etniczna i bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych. Ponadto wymieniono i scharakteryzowano grupy obywateli RP o odmiennym pochodzeniu narodowościowym, zidentyfikowano system źródeł prawa z zakresu ochrony mniejszości narodowych w Polsce, a także przedstawiono podmioty predestynowane do zapewnienia wspomnianego bezpieczeństwa mniejszościom. Wykorzystano następujące metody badawcze, m.in.: komparatystyczną, statystyczną i historyczną, przy zastosowaniu krytyki piśmiennictwa i analizy źródeł jako przykładowych technik badawczych. Pozwoliły one na wykazanie prawidłowości, że podejmowane przez państwo polskie próby zapewnienia bezpieczeństwa społecznego mniejszościom (rozumianego jako spełnienie ich potrzeb materialnych i duchowych) stanowią elementarną cechę współczesnej polityki etnicznej RP.

Słowa kluczowe

bezpieczeństwo społeczne polityka etniczna mniejszości narodowe i etniczne social security ethnic policy national and enthnic minoities

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Szczepański, A. (2022). Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w świetle polityki etnicznej III RP (ze szczególnym uwzględnieniem porządku prawnego po 1997 r.). Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 16(1), 133–151. https://doi.org/10.34862/rbm.2022.1.7

Bibliografia

  1. Browarek, T. (2018). Uwarunkowania polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku. Wydawnictwo UMCS.
  2. Chałupczak, H. (2014). Paradygmat badawczy polityki etnicznej jako polityki publicznej państwa. W: A. Sakson (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce i Europie. Aspekty polityczne i społeczne (s. 11–28). Wydawnictwo Adam Marszałek.
  3. Chałupczak, H., Browarek T. (2000). Mniejszości narodowe w Polsce 1919 – 1995. Wydawnictwo UMCS.
  4. Chałupczak, H., Zenderowski, R., Baluk, W. (2015). Polityka etniczna: próba teoretycznej konceptualizacji. W: R. Zenderowski, H. Chałupczak, W. Baluk (red.), Polityka etniczna współczesnych państw Europy Środkowo – Wschodniej (s. 23–96). Wydawnictwo UMCS.
  5. Gierszewski, J. (2018). Bezpieczeństwo społeczne jako dziedzina bezpieczeństwa narodowego. Historia i Polityka, 23(30), 21–38. https://doi.org/10.12775/HiP.2018.002
  6. Godlewska, E., Lesińska–Staszczuk, M. (2013). Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie. W: E. Godlewska, M. Lesińska–Staszczuk (red.), Mniejszości narodowe w państwach Unii Europejskiej. Stan prawny i faktyczny (s. 11–14). Wydawnictwo UMCS.
  7. Goryń, P. (2020). Bezpieczeństwo społeczne – jedno czy wiele? W: D. Boćkowski, P. Goryń, K. Goryń (red.), Bezpieczeństwo i jego percepcja w dyskursie społecznym i militarnym (s. 47–61). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Dostęp: http://hdl.handle.net/11320/10699 [16.02.2022].
  8. Górecki, D. (2014). Sytuacja mniejszości litewskiej w Polsce. Stan prawny i jego realizacja. Studia Iuridica Lublinensia, 22, 573–587. https://doi.org/10.17951/sil.2014.22.0.573
  9. Idzior, A. (2013). Białorusini. Organizacje białoruskie w Polsce. W: S. Dudra, B. Nitschke (red.), Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej (s. 58–81). Zakład Wydawniczy NOMOS.
  10. Janusz, G. (2007). Dwustronne porozumienia o prawach mniejszości jako nowa jakość ochrony mniejszości w Europie na przełomie XX i XXI wieku. Forum Politologiczne, 5, 53–81. Dostęp: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-c8602d1a-9c33-414e-a072-4935d5d94875/c/05-02.pdf [17.02.2022].
  11. Janusz, G. (2011). Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie. Wydawnictwo UMCS.
  12. Kancelaria Sejmu. [KS]. (2021). Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych (Nr 32) z dnia 16. kwietnia 2021 r. Biuro Komisji Sejmowych. Dostęp: https://orka.sejm.gov.pl/zapisy9.nsf/0/86EA79C1F11C40A8C12586CD002F03A9/%24File/0117909.pdf [26.02.2022].
  13. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (1997). Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.
  14. Kopczyński, M. (2010). Wstęp. W: M. Kopczyński, W. Tygielski (red.), Pod wspólnym niebem. Narody dawnej Rzeczypospolitej (s. 7–21). Muzeum Historii Polski.
  15. Kubiak, M. (2012), Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. W: A. Skrabacz, S. Sulowski (red.), Bezpieczeństwo społeczne. Pojęcia. Uwarunkowania. Wyzwania (s. 208–218). Dom Wydawniczy Elipsa.
  16. Łodziński, S. (2010). Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945–2008. W: S. Dudra, B. Nitschke (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa (s. 13–34). Zakład Wydawniczy NOMOS.
  17. Madajczyk, P. (2004). Mniejszości narodowe w Polsce po II wojnie światowej. Pamięć i Sprawiedliwość, 3/2(6), 37–55. Dostep: https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamiec_i_Sprawiedliwosc/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2004-t3-n2_(6)/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2004-t3-n2_(6)-s37-55/Pamiec_i_Sprawiedliwosc-r2004-t3-n2_(6)-s37-55.pdf [15.03.2022].
  18. Majer, P., Urbanek, A. (2016). Bezpieczeństwo społeczne. Ewolucja, instytucje, zagrożenia. Editions Spotkania.
  19. Marczuk, K. P. (2012). Bezpieczeństwo społeczne: potrzeba szerokiego ujęcia. Implikacje dla Polski. W: A. Skrabacz, S. Sulowski (red.). Bezpieczeństwo społeczne. Pojęcia. Uwarunkowania. Wyzwania (s. 26–52). Dom Wydawniczy Elipsa.
  20. Marszałek, P. K. (2017). Status prawny mniejszości narodowych w Polsce. Jego geneza i ewolucja w świetle rozwiązań prawnych. Wschodnioznawstwo, (11), 325–336. Dostęp: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-2e81569e-ffa7-4594-91bd-8ea39c9f781e/c/Wschodnioznawstwo-2017_3-325-336.pdf [25.02.2022].
  21. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji [MSWiA]. (2002). I Raport dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień „Konwencji Ramowej Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych” (strona archiwalna MSWiA: Mniejszości Narodowe i Etniczne). Dostęp: http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/prawo/konwencja-ramowa-rady/raporty-dla-sekretarza/6775,I-Raport-dla-Sekretarza-Generalnego-Rady-Europy-z-realizacji-przez-Rzeczpospolit.html [15.02.2022].
  22. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji [MSWiA]. (b.d.). Kodeks Dobrych Praktyk Pełnomocnika wojewody do spraw mniejszości narodowych i etnicznych (strona archiwalna MSWiA: Mniejszości Narodowe i Etniczne). Dostęp: http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/mniejszosci/podmioty-odpowiedzialn/pelnomocnicy-wojewodow/10203,Kodeks-Dobrych-Praktyk-Pelnomocnika-wojewody-do-spraw-mniejszosci-narodowych-i-e.html?search=75645 [28.02.2022].
  23. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji [MSWiA]. (b.d.). Podstawowe prawa (strona archiwalna MSWiA: Mniejszości Narodowe i Etniczne). Dostęp: http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/prawo/zapisy-z-konstytucji-r/6481,Podstawowe-prawa.html [24.02.2022].
  24. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Białorusini. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/bialorusini [20.02.2022].
  25. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Czesi. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/czesi [20.02.2022].
  26. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Dotacje. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/dotacje2 [26.02.2022].
  27. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Karaimi. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/karaimi [22.02.2022].
  28. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Kontakt. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/kontakt11 [28.02.2022].
  29. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Litwini. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/litwini [21.02.2022].
  30. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Niemcy. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/niemcy [21.02.2022].
  31. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). O Komisji. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/o-komisji [28.02.2022].
  32. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Ormianie. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/ormianie [21.02.2022].
  33. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Programy integracji społeczności romskiej. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/programy-integracji-spolecznosci-romskiej [26.02.2022].
  34. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Rosjanie. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/rosjanie [22.02.2022].
  35. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Słowacy. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/slowacy [22.02.2022].
  36. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Tatarzy. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/tatarzy [24.02.2022].
  37. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Ukraińcy. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/ukraincy [23.02.2022].
  38. Mniejszości Narodowe i Etniczne [MNiE]. (b.d.). Żydzi. Serwis Rzeczpospolitej Polskiej. Dostęp: https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/zydzi [23.02.2022].
  39. Nijakowski, L.M., Łodziński, S. (red.). (2003). Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Wydawnictwo Sejmowe.
  40. Możdżonek, W. (2007). Karaimi – naród zapomniany. Forum Politologiczne, 5, 267–282. https://bibliotekanauki.pl/articles/566902 [28.02.2022].
  41. Plewko, J. (2009). Mniejszości narodowe i etniczne oraz społeczności języka regionalnego a samorząd terytorialny w Polsce. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  42. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [SRP]. (2019, 13 listopada). Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Dostęp: https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=KOMISJAST&NrKadencji=9&KodKom=MNE [1.03.2022].
  43. Skrabacz, A. (2012). Bezpieczeństwo społeczne. Podstawy teoretyczne i społeczne. Dom Wydawniczy Elipsa.
  44. Szczepański, A. (2017). Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka w wyborach parlamentarnych w 2015 r. W: M. Nowina-Konopka, K. Glinka, R. Miernik (red.), Populizm jako narzędzie marketingu politycznego (s. 115–128). Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
  45. Szczepański, A. (2019). Działalność Centrum Dokumentacji Romskiej jako forma zapewnienia bezpieczeństwa społecznego mniejszości romskiej (cygańskiej) w Legnicy. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, (33), 13–31. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-919c80f3-6821-4fcf-b321-db13d6f5da88/c/33_1.pdf [15.02.2022].
  46. Szczepański, A. (2020). Ewolucja polityki etnicznej w Polsce w latach 1944–1989. Wrocławskie Studia Politologiczne, 28, 164–174. https://doi.org/10.19195/1643-0328.28.11
  47. Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r. (1991). Dz. U. 1992, nr 14, poz. 56.
  48. Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich. (1987). Dz. U. 1987, nr 21, poz. 123 ze zm.
  49. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. (1989). Dz. U. 1989, nr 20, poz. 104 ze zm.
  50. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. (1991). Dz. U. 1991, nr 95, poz. 425 ze zm.
  51. Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji. (1993). Dz. U. 1993, nr 7, poz. 34 ze zm.
  52. Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim. (1991). Dz. U. 1999, nr 90, poz. 999 ze zm.
  53. Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. (2005). Dz. U. 2005, nr 17, poz. 141 ze zm.
  54. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy. (2011). Dz. U. 2011, nr 21, poz. 112 ze zm.
  55. Zenderowski, R., Pieńkowski J. (2014). Kwestie narodowościowe w Europie Środkowo – Wschodniej. Zagadnienia teoretyczne. Instytut Politologii UKSW. Dom Wydawniczy Elipsa.