Treść głównego artykułu
Abstrakt
Problem bezpieczeństwa jest niezwykle ważny. Znany psycholog Abraham Harold Maslow, przygotowując tzw. hierarchię potrzeb człowieka, potrzebę bezpieczeństwa umieścił na drugim miejscu, tuż po potrzebach fizjologicznych. Także Roman Kuźniar w sposób jednoznaczny określa pozycję bezpieczeństwa wśród potrzeb człowiek, stwierdzając, że: „Jest ono pierwotną, egzystencjalną potrzebą jednostek, grup społecznych, wreszcie państw”. Natomiast szwajcarski politolog Daniel Frei, wygenerował model wyjaśniania bezpieczeństwa oparty na czterech punktach: 1. stan braku bezpieczeństwa jest wówczas, gdy występuje duże rzeczywiste zagrożenie, a postrzeganie zagrożenia jest prawidłowe; 2. stan obsesji występuje wówczas wtedy, gdy nieznaczne zagrożenie jest postrzegane jako duże; 3. stan fałszywego bezpieczeństwa ma miejsce wówczas, gdy zagrożenie zewnętrzne jest poważne, a postrzegane bywa jako niewielkie; 4. stan bezpieczeństwa występuje wtedy, gdy zagrożenie zewnętrzne jest nieznaczne, a jego postrzeganie prawidłowe. Zaprezentowane definicje dotyczą kwestii tzw. bezpieczeństwa państwa, ale biorąc pod uwagę szersze ujęcie, dotyczące obszaru bezpieczeństwa międzynarodowego, można uznać, że bezpieczeństwo międzynarodowe jest pojęciem szerszym od narodowego (często mówi się o kompilacji co najmniej dwóch bezpieczeństw narodowych), gdyż dotyka problematyki bezpieczeństwa kilku, kilkunastu lub kilkudziesięciu państw, w skali mikro, makro lub globalnej. Bardzo trafną definicję przedstawił Czesław Mojsiewicz: „bezpieczeństwo międzynarodowe – to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy”. W ciągu dwóch dekad od zakończeniu II wojny światowej co jakiś czas świat był poddawany zawirowaniom polityczno-militarnym, których skutkami były konflikty zbrojne. Niektóre z nich stawały się bardzo niebezpieczne dla świata, gdyż istniało duże prawdopodobieństwo ich eskalacji, a co najgorsze, mogły przerodzić się w konflikt zbrojny z wykorzystaniem broni jądrowej. Dziś, z perspektywy czasu, możemy powiedzieć, że dzięki zaangażowaniu się w pokojowe ich rozwiązanie Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz USA i ZSRR udało się uniknąć najstraszniejszej wojny – wojny nuklearnej. A ona, jak przysłowiowy miecz Damoklesa, wciąż wisiała (niestety wisi) nad światem, od wprowadzenia broni jądrowej do arsenałów przez „głównych graczy” na arenie międzynarodowej – USA i ZSRR, a później Francji i Wielkiej Brytanii. Prezentowany artykuł przedstawia najważniejsze wydarzenia na arenie międzynarodowej w latach 60. XX wieku, które stanowiły zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego oraz uruchomiły dyskusję nad zmianami w systemie dowodzenia Siłami Zbrojnymi Układu Warszawskiego.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Bibliografia
-
AAN, 237/XXII-1793, Protokół z rozmów w Budapeszcie 16.V.1968 r. Gomułka, Cyrankiewicz, Jaszczuk.
AAN, sygn. 237/XXII-1460, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Wydział Zagraniczny Sektor Dokumentacji i Informacji Bułgaria 1964–1967.
AAN, sygn. KC PZPR, XIA/5, Notatka z rozmów w sprawie stosunków radziecko-chińskich. Stanowiska KPCh w sprawach ideologiczno-politycznych 7.VI.–6.VII. 1960 r.
AAN, sygn. XI/102, Protokół z rozmowy I Sekretarza KC PZPR tow. Wł. Gomułki z Naczelnym Dowódcą Zjednoczonych Sił Zbrojnych marszałkiem Związku Radzieckiego I. Jakubowskim przeprowadzonej w Warszawie w dniu 24.9.1968 r.
AAN, sygn. XIA/102, Notatka służbowa dotycząca ćwiczenia operacyjno-strategicznego „SZUMAWA”, sporządzona przez Głównego Inspektora Szkolenia gen. dyw. Tadeusza Tuczapskiego, wiceministra Obrony Narodowej.
AAN, sygn. XIA/104, List I Sekretarza KC SED W. Ulbrichta, skierowany do szefów państw-stron UW, za wyjątkiem Rumunii. Przekazany ambasadorowi nadzwyczajnemu i pełnomocnemu PRL w Berlinie Feliksowi Baranowskiemu przez sekretarza KC SED Hermanna Axena w dniu 15.6.1967 r., s. 36–41.
AAN, sygn. XIA/104, Materiały dotyczące Układu Warszawskiego, Informacja o spotkaniu ministra Obrony Narodowej PRL ministrem Obrony Związku Radzieckiego.
AAN, sygn. XIA/104, Materiały dotyczżce Układu Warszawskiego, Wiadomości wg Reutera i AFP 8 lutego 1967 r. konferencja ministrów spraw zagranicznych UW.
AAN, sygn. XIA/104, Pismo L. Breżniewa do Wł. Gomułki z dnia 7 stycznia 1966 r. dotyczące reorganizacji UW.
AAN, sygn. XIA/13 KC PZPR, Zapis rozmów pierwszych sekretarzy KC partii komunistycznych i robotniczych z krajów socjalistycznych na spotkaniu w Karlowych Varach /25.4.1967 r.
AAN, sygn. XIA/247, Deklaracja w sprawie umocnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie, Projekt.
AAN, sygn. XIA/247, Materiały Władysława Gomułki, pismo Waltera Ulbrichta I Sekretarza KC NSPJ do W. Gomułki z dnia 22 kwietnia 1965 r.
AAN, sygn., XIA/247, Notatka MON dla tow. Wł. Gomułki z dnia 27.1.1966 r.
AAN, sygn., XIA/104, Materiały dotyczące układu Warszawskiego – 1967r., odpowiedz Wł. Gomułki na list L. Breżniewa z 14.4.1967 r. w sprawie zwolnienia A. Greczki ze stanowiska dowódcy wojsk UW i mianowania I. Jakubowskiego, z 15.5.1967 r.
AAN, sygn., XIA/104, Notatka z 24.1.1967 r. w sprawie zwołania narady państw UW dla omówienia polityki wobec NRF i reakcji opinii światowej o Deklaracji Bukaresztańskiej.
AAN, sygn., XIA/104, Protokół ze spotkania I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki z uczestnikami narady Ministrów Spraw Zagranicznych państw członków Układu Warszawskiego (Warszawa 9 lutego 1967 r), tajne egz. Nr 1.
Bagiński Z., (1962). Dowództwo NATO na Bałtyku, „Przegląd Morski”, nr 2.
Będźmirowski J., (2016). Problemy państw NATO i Układu Warszawskiego a bezpieczeństwo europejskie, cz. 1, „Kwartalnik Bellona”, nr 3.
Boyd D., (2014). Ekspansja Kremla. Historia podbijania świata, Warszawa.
Buchan A., (1962). Rola Paktu Północnoatlantyckiego, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, nr 3.
Buchanan T., (2010). Burzliwy pokój. Historia Europy 1945–2000, Kraków.
Carroll W. H., (2008). Narodziny i upadek rewolucji komunistycznej, Sadków.
Gaddis J. L., (2007). Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków.
Guilmartin J.F. Jr., (2009). Międzykontynentalne rakiety balistyczne a zimna wojna: technologia u steru, [w:] Zimna wojna, red. R. Cowley, Warszawa.
Heller M., Niekricz A., (2016). Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego. Od potęgi do upadku 1939–
–1991, Poznań.
Holzer J., (2012). Europa zimnej wojny, Kraków.
Jarząbek W. (2008). PRL w politycznych strukturach Układu Warszawskiego w latach 1955–1980, Warszawa.
Judt T., (2008). Powojnie. Historia Europy od 1945, Poznań.
Kissinger H., (2016). Porządek światowy, Wołowiec.
Kubiak K., (1992). Wojna sześciodniowa, Warszawa.
Kupiecki R., (2009). Siła i Solidarność. Strategia NATO 1949–1989, Warszawa.
Kuźniar R., (9.1.1996). Po pierwsze bezpieczeństwo, „Rzeczpospolita”.
Kuźniar R., (1996). Security first, „Rzeczpospolita”, z 9 stycznia.
Kuźniar R., (2012). Ewolucja problemu bezpieczeństwa – rys historyczny, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe, red. R. Kuźniar, Warszawa.
Marples D.R., (2006). Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, Wrocław.
Masłow A., (1990). Motywacja i osobowość, Warszawa.
Mojsiewicza Cz. (1997). (Red.), Leksykon współczesnych stosunków politycznych, Wrocław.
Montefiore S.S., (2004). Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa.
Multan W., (1979). Problemy rozbrojenia europejskiego 1945–1975, Warszawa.
Obeidat H., (2001). Stosunki Polski z Egiptem i Irakiem w latach 1955–1989, Toruń.
Potyrała B., Szlufik W., (2001). Koniec mitu o niezwyciężonej Armii Radzieckiej (lata siedemdziesiąte – dziewięćdziesiąte), Częstochowa.
Przybylski J., (2005). Geneza powstania i funkcjonowania Zjednoczonej Floty Bałtyckiej Układu Warszawskiego oraz rozwój, miejsce i zadania w niej Marynarki Wojennej PRL, [w:] Konflikty zbrojne na Bałtyku w koncepcjach ideologii zimnowojennej po 1945, red. A. Drzewiecki, Gdynia.
Puchała F., (2011). Sekrety Sztabu Generalnego Pojałtanskiej Polski, Warszawa.
Skrzypek A., (2010). Dyplomatyczne dzieje PRL w latach 1956–1989, Pułtusk-Warszawa.
Stańczyk J., (1996). Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, Warszawa.
Szaynok B., (2007). Z historia i Moskwa w tle. Polska a Izrael 1944–1968, Warszawa.
Szpetera H., (1964). Teoria o podobieństwo dwóch systemów-ideologiczna dywersyjna antykomunizmu, zamieszczonego w organie KC BKP „Robotnicze Deło” z dnia 26.XI. 1964 r.
Wegs J.R., Ladrech R., (2008). Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa.
Zarychta S., (2013). Struktury militarne NATO 1949–2013, Warszawa.
Zubok W., Pleszakow K., (1999). Zimna wojna za kulisami Kremla. Od Stalina do Chruszczowa, Warszawa.
Bibliografia
AAN, sygn. 237/XXII-1460, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Wydział Zagraniczny Sektor Dokumentacji i Informacji Bułgaria 1964–1967.
AAN, sygn. KC PZPR, XIA/5, Notatka z rozmów w sprawie stosunków radziecko-chińskich. Stanowiska KPCh w sprawach ideologiczno-politycznych 7.VI.–6.VII. 1960 r.
AAN, sygn. XI/102, Protokół z rozmowy I Sekretarza KC PZPR tow. Wł. Gomułki z Naczelnym Dowódcą Zjednoczonych Sił Zbrojnych marszałkiem Związku Radzieckiego I. Jakubowskim przeprowadzonej w Warszawie w dniu 24.9.1968 r.
AAN, sygn. XIA/102, Notatka służbowa dotycząca ćwiczenia operacyjno-strategicznego „SZUMAWA”, sporządzona przez Głównego Inspektora Szkolenia gen. dyw. Tadeusza Tuczapskiego, wiceministra Obrony Narodowej.
AAN, sygn. XIA/104, List I Sekretarza KC SED W. Ulbrichta, skierowany do szefów państw-stron UW, za wyjątkiem Rumunii. Przekazany ambasadorowi nadzwyczajnemu i pełnomocnemu PRL w Berlinie Feliksowi Baranowskiemu przez sekretarza KC SED Hermanna Axena w dniu 15.6.1967 r., s. 36–41.
AAN, sygn. XIA/104, Materiały dotyczące Układu Warszawskiego, Informacja o spotkaniu ministra Obrony Narodowej PRL ministrem Obrony Związku Radzieckiego.
AAN, sygn. XIA/104, Materiały dotyczżce Układu Warszawskiego, Wiadomości wg Reutera i AFP 8 lutego 1967 r. konferencja ministrów spraw zagranicznych UW.
AAN, sygn. XIA/104, Pismo L. Breżniewa do Wł. Gomułki z dnia 7 stycznia 1966 r. dotyczące reorganizacji UW.
AAN, sygn. XIA/13 KC PZPR, Zapis rozmów pierwszych sekretarzy KC partii komunistycznych i robotniczych z krajów socjalistycznych na spotkaniu w Karlowych Varach /25.4.1967 r.
AAN, sygn. XIA/247, Deklaracja w sprawie umocnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie, Projekt.
AAN, sygn. XIA/247, Materiały Władysława Gomułki, pismo Waltera Ulbrichta I Sekretarza KC NSPJ do W. Gomułki z dnia 22 kwietnia 1965 r.
AAN, sygn., XIA/247, Notatka MON dla tow. Wł. Gomułki z dnia 27.1.1966 r.
AAN, sygn., XIA/104, Materiały dotyczące układu Warszawskiego – 1967r., odpowiedz Wł. Gomułki na list L. Breżniewa z 14.4.1967 r. w sprawie zwolnienia A. Greczki ze stanowiska dowódcy wojsk UW i mianowania I. Jakubowskiego, z 15.5.1967 r.
AAN, sygn., XIA/104, Notatka z 24.1.1967 r. w sprawie zwołania narady państw UW dla omówienia polityki wobec NRF i reakcji opinii światowej o Deklaracji Bukaresztańskiej.
AAN, sygn., XIA/104, Protokół ze spotkania I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki z uczestnikami narady Ministrów Spraw Zagranicznych państw członków Układu Warszawskiego (Warszawa 9 lutego 1967 r), tajne egz. Nr 1.
Bagiński Z., (1962). Dowództwo NATO na Bałtyku, „Przegląd Morski”, nr 2.
Będźmirowski J., (2016). Problemy państw NATO i Układu Warszawskiego a bezpieczeństwo europejskie, cz. 1, „Kwartalnik Bellona”, nr 3.
Boyd D., (2014). Ekspansja Kremla. Historia podbijania świata, Warszawa.
Buchan A., (1962). Rola Paktu Północnoatlantyckiego, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, nr 3.
Buchanan T., (2010). Burzliwy pokój. Historia Europy 1945–2000, Kraków.
Carroll W. H., (2008). Narodziny i upadek rewolucji komunistycznej, Sadków.
Gaddis J. L., (2007). Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków.
Guilmartin J.F. Jr., (2009). Międzykontynentalne rakiety balistyczne a zimna wojna: technologia u steru, [w:] Zimna wojna, red. R. Cowley, Warszawa.
Heller M., Niekricz A., (2016). Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego. Od potęgi do upadku 1939–
–1991, Poznań.
Holzer J., (2012). Europa zimnej wojny, Kraków.
Jarząbek W. (2008). PRL w politycznych strukturach Układu Warszawskiego w latach 1955–1980, Warszawa.
Judt T., (2008). Powojnie. Historia Europy od 1945, Poznań.
Kissinger H., (2016). Porządek światowy, Wołowiec.
Kubiak K., (1992). Wojna sześciodniowa, Warszawa.
Kupiecki R., (2009). Siła i Solidarność. Strategia NATO 1949–1989, Warszawa.
Kuźniar R., (9.1.1996). Po pierwsze bezpieczeństwo, „Rzeczpospolita”.
Kuźniar R., (1996). Security first, „Rzeczpospolita”, z 9 stycznia.
Kuźniar R., (2012). Ewolucja problemu bezpieczeństwa – rys historyczny, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe, red. R. Kuźniar, Warszawa.
Marples D.R., (2006). Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, Wrocław.
Masłow A., (1990). Motywacja i osobowość, Warszawa.
Mojsiewicza Cz. (1997). (Red.), Leksykon współczesnych stosunków politycznych, Wrocław.
Montefiore S.S., (2004). Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa.
Multan W., (1979). Problemy rozbrojenia europejskiego 1945–1975, Warszawa.
Obeidat H., (2001). Stosunki Polski z Egiptem i Irakiem w latach 1955–1989, Toruń.
Potyrała B., Szlufik W., (2001). Koniec mitu o niezwyciężonej Armii Radzieckiej (lata siedemdziesiąte – dziewięćdziesiąte), Częstochowa.
Przybylski J., (2005). Geneza powstania i funkcjonowania Zjednoczonej Floty Bałtyckiej Układu Warszawskiego oraz rozwój, miejsce i zadania w niej Marynarki Wojennej PRL, [w:] Konflikty zbrojne na Bałtyku w koncepcjach ideologii zimnowojennej po 1945, red. A. Drzewiecki, Gdynia.
Puchała F., (2011). Sekrety Sztabu Generalnego Pojałtanskiej Polski, Warszawa.
Skrzypek A., (2010). Dyplomatyczne dzieje PRL w latach 1956–1989, Pułtusk-Warszawa.
Stańczyk J., (1996). Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, Warszawa.
Szaynok B., (2007). Z historia i Moskwa w tle. Polska a Izrael 1944–1968, Warszawa.
Szpetera H., (1964). Teoria o podobieństwo dwóch systemów-ideologiczna dywersyjna antykomunizmu, zamieszczonego w organie KC BKP „Robotnicze Deło” z dnia 26.XI. 1964 r.
Wegs J.R., Ladrech R., (2008). Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa.
Zarychta S., (2013). Struktury militarne NATO 1949–2013, Warszawa.
Zubok W., Pleszakow K., (1999). Zimna wojna za kulisami Kremla. Od Stalina do Chruszczowa, Warszawa.