Wyzwania integracyjne w migracjach krótkoterminowych?

Abstrakt

W badaniach nad migracjami przed długie lata dwa kryteria wydawały się być dominujące: czas i dystans. Migracja była rozumiana jako zmiana miejsca zamieszkania, dlatego badacze koncentrowali się na tym skąd i dokąd zmierzają migranci oraz jak trwała będzie to zmiana. Współczesne migracje nie dają się w sposób prosty zdefiniować, a oba czynniki: czas i dystans, wydają się tracić na znaczeniu. Migracje osiedleńcze czy migracje długookresowe (powyżej 12 miesięcy) zostają uzupełnione różnymi formami migracji czasowych, takimi jak migracje sezonowe, cyrkulacyjne, krótkoterminowe, w których migranci zmieniają miejsce zamieszkania często między kilkoma krajami. Migracje krótkoterminowe dają państwu przyjmującemu możliwość szybkiego reagowania na zmieniające się potrzeby rynku pracy (np. na pracowników sezonowych), stanowiąc jednocześnie wyzwanie prawno-organizacyjne. Koncepcja migracji czasowych pojawiła się w krajach Europy Zachodniej już w okresie powojennego boomu gospodarczego. Rozwój przemysłu i łączące się z nim znaczne zapotrzebowanie na siłę roboczą w zdziesiątkowanej przez wojnę Europie doprowadziły do podpisania umów bilateralnych umożliwiających podejmowanie pracy czasowej m.in. w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii czy Holandii. Jednak brak doświadczenia w regulowaniu ruchów migracyjnych oraz brak świadomości możliwych efektów społecznych tych działań doprowadziły do przekształcenia migracji czasowych w migracje osiedleńcze. Dzisiejsze wyzwania związane z integracją imigrantów, przed jakimi stają państwa Europy Zachodniej, są częściowo efektem decyzji politycznych podjętych w latach 50’ i 60’. Rządy państw europejskich bogatsze o doświadczenia z poprzednich lat poszukują obecnie modelu migracji czasowych, który pozwoliłby uniknąć masowych osiedleń imigrantów w państwach przyjmujących. Ponadto rewolucja w środkach komunikacji oraz postępująca integracja w ramach Unii Europejskiej sprzyjają kształtowaniu się nowych wzorców migracyjnych Europy. Badacze rozróżniają co najmniej kilka typów migracji czasowych, które z jednej strony są wynikiem spontanicznych decyzji migrujących, z drugiej – zorganizowanych działań rządów i innych aktorów stosunków międzynarodowych. Ponieważ napływ ludność z zewnątrz zawsze
stanowi wyzwanie dla państwa przyjmującego, pojawia się pytanie, jak kontrolować te nowe formy mobilności, aby zmaksymalizować korzyści przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie wyzwań, jakie niosą ze sobą różne typy mobilności krótkookresowej dla społeczeństw państw przyjmujących oraz samych imigrantów. W tym kontekście autorki pragną zwrócić uwagę, iż kwestia integracji nie może zostać pominięta tylko ze względu na tymczasowy charakter pobytu imigrantów. Stworzenie efektywnych programów migracji krótkookresowej i cyrkulacyjnej jest niezwykle kompleksowym zadaniem, które angażuje aktorów na wielu poziomach. Wysiłek podjęty na tym polu może skutkować efektem potrójnych korzyści (win, win, win effect), pozytywnie wpływającym na wszystkie uczestniczące strony – migranta, państwo pochodzenia oraz państwo przyjmujące. Tak pojmowana zrównoważona polityka migracyjna przyczynia się do budowania równowagi opartej na wzajemnych korzyściach, co z kolei sprzyja utrwalaniu bezpieczeństwa krajów europejskich,zarówno wewnętrznego jak i międzynarodowego, co w dobie kryzysu społeczno-ekonomicznego wydaje się szczególnie pożądane.