Pasek boczny artykułu

Przesłane
grudnia 26, 2019
Opublikowane
grudnia 26, 2019
Pobieranie
PDF
Statystyki
Licba odsłon : 1648 Pobieranie : 74

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Albania była pierwszym krajem europejskim, który padł ofiarą inwazji faszystowskich Włoch w kwietniu 1939 r. Z uwagi na dysproporcję sił opór Albańczyków trwał zaledwie parę dni. Król Zogu udał się na emigrację, natomiast kraj włączony został do Królestwa Italii. Pod auspicjami Włoch powstał kolaboracyjny rząd albański, na czele którego stanął Shefqet Verlaci. Po upadku Jugosławii do tzw. Wielkiej Albanii przyłączone została zajęta przez Włochów część Kosowa. Nieco wcześniej w 1940 r. zaczęły powstawać pierwsze struktury antywłoskiego ruchu oporu. Od 1942 r. coraz większą w nim rolę odgrywali komuniści. W odpowiedzi na wzrost wpływów komunistycznych pod koniec 1942 r. albańskie środowiska niepodległościowe powołały organizację podziemną Balli Kombetar. Część z jej przywódców podjęła próby wypracowania jakiegoś modus vivendi z włoskimi okupantami, co ostatecznie zaowocowało podpisaniem w marcu 1943 r. paktu o neutralności Kelcyra-Dalmazzo. Jednocześnie w podziemiu trwały rozmowy na temat zjednoczenia wszystkich odłamów ruchu oporu. W sierpniu 1943 r. w Mukje zawarto stosowane porozumienie, ale zostało ono zerwane przez komunistów. Ich działania doprowadziły do wybuchu wojny domowej. Partyzanci spod znaku czerwonej gwiazdy postanowili fizycznie wyeliminować swych rozmówców z Balli Kombetar (Front National) oraz powstałej pod koniec 1943 r. promonarchistycznej organizacji Legaliteti (Legality). Po kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 r. na teren Albanii wkroczyły pododdziały niemieckiego Wehrmachtu. Pod patronatem niemieckim powołany został rząd niepodległej Albanii. Pogarszająca się sytuacja na frontach bałkańskich zmusiła dowództwo niemieckie do wycofania swych sił w październiku 1944 r. z terytorium Albanii. Formacje antykomunistyczne nie były w stanie pokonać przekształconych w regularne jednostki wojskowe oddziałów komunistycznych. Pod koniec 1944 r. Albania a także Kosowo znalazła się w żelaznym uścisku „czerwonej” dyktatury. Rozpoczął się okres masowych represji, których ofiarą padło kilkadziesiąt tysięcy ludzi. W Kosowie Albańczycy w grudniu 1944 r. wywołali powstanie. Zostało ono jednak szybko stłumione przez jugosłowiańskie siły bezpieczeństwa. Od grudnia 1944 r. aż do początku lat 50. w Albanii jak i w Kosowie walczyli albańscy żołnierze wyklęci. Pomimo swej determinacji nie mogli oni zwyciężyć w starciu z komunistyczną machiną terroru. Tysiące z nich poświęciło swe życie w walce o wolność Albanii.

Słowa kluczowe

Balli Kombetar Dalmazzo Kelcyra, Mukje Legaliteti, Verlaci Zogu Balli Kombetar, Dalmazzo Kelcyra, Mukje Legaliteti Verlaci Zogu

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Jak cytować
Karbowiak, A. . (2019). Albania w czasie II Wojny Światowej i początkowych latach komunistycznej dyktatury (cz. I od wybuchu wojny do kapitulacji Włoch). Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 7, 283–304. https://doi.org/10.34862/rbm.2013.19
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Bibliografia

  1. Antology of Wounds. A Terrfic and Artistic Testimony of the Hell of the Living, Albania Rehebilitation Centre for Trauma and Torture Survivors, Tirana 2006.
  2. Antonijević N., Arhivska gradija o ljudskim gubicima na Kosowu I Metohiji u Drugome svjestkom ratu, [w:] H-G. Freck, I. Graovac, Dialog povjesnicara I istoricara, v. 5, Friedrich-Neuman, Zagrzeb 2002.
  3. Bailey R., OSS-SOE Relations In Albania 1943-1944, [w:] American-British-Canadian Relations 1939-2000, red. Bailey R., Smoke Without Fire? Albania, SOE and the Communist “Conspiracy Theory”, [w:] Albania Identities.
  4. Myth and History, ed. S. Swandner-Siviers, B. Fischer, Indiana University Press, Bloomigton 2002.
  5. Bailey R., SOE in Albania, [w:] Special Operation Executive a New Instrument War, ed. M. Seaman, Routledge, New York 2006.
  6. Bataković D., Kosowo and Metohija. Identity, Religions, Ideologies, [w:] Kosovo and Metohija. Living in the Enclave, red. D. T. Bataković, Institute for Balkan Studiem Serbia Akademy of Sciences and Arts, Belgrad 2007.
  7. Bataković D. T., The Kosovo Chronicles, Wyd. Plato, Belgrad 1992.
  8. Bataković D. T., The Kosovo Chronicles, Wyd. Plato, Belgrad.
  9. Besier, K.Stokłosa G., Europa dyktatur, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
  10. Biogram księdza alfonsa Trackiego http://www.kishakatolikeshkoder.com/zyra%20per%20martiret%20eng/Fr.%20Alfons%20Tracki_1%20eng.htm (dostep 03.02.2011).
  11. Bjelajac M., Migrations of Ethnic Albanians In Kosowo 1938-1950, [w:] Balcanica XXXVIII, Annual Institutes for Balkcan Studies, Institut for Balkan Studies Serbian Akademy Sciences for Arts, Belgrad 2008.
  12. Borozan D., Albanci u Jugoslaviji u Drugome svjetskom ratu, Istorijski zapisi, nr 3-4, Istorijskij Instytut w Crne Gore, Podgorica 2003.
  13. Ciano G., Pamiętniki 1939-1943, Wydawnictwo Libra, Warszawa 1991.
  14. Corke S-J., US Covert Operation and Cold War Strategy. Truman Secret Warfare and the CIA, 1945-1953, Routledge, New York 2008.
  15. Cygański M., Terror i zbrodnie SS w okupowanych krajach (Jugosławii, Grecji, Albanii) iw sąsiednich państwach satelickich III Rzeszy (Słowacja i Węgry) w latach 1941-1944/1945. Zagłada Żydów i Cyganów w czasie II wojny, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Opole 1995.
  16. Czekalski T., Albania. Historia Państw Świata XX wieku, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2003, s.101.Czekalski T., Spór o Nową Albanię. Albańczycy wobec problemu Kosowa 1941-1944, [w:] Prace Historyczne,
  17. Zeszyt nr 128 pod red. K. Baczkowskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001.
  18. Czekalski T., Zarys dziejów chrześcijaństwa albańskiego w latach 1912-1993, Wydawnictwo Nomos, Kraków 1996.
  19. Djordje-Błażejczyk M., Od Zagubici do Berlina, Wydawnictwo Edukator, Częstochowa 2006.
  20. Elsie R., 1956, Hermann Neubacher A Nazi diplomat in Mission in Albania http://www.albanianhistory.net/texts20_2/AH1956_2.html (dostęp 03.02.2011).
  21. Elsie R., Historical dictionary of Kosova, Scarecrow Press INC, Lanham 2004.
  22. Fischer B., Albania at war, Purdue University Press, London 1999.
  23. Fischer B., The Jews of Albania during the Zogist Period and Second Word War, [w:] Strenghening Religious
  24. Tolerance for a Secure Civil Society in Albania and the Southern Balkans, red. J. Pettiffer, M. Nazarko, IOS Press, Amsterdam 2007.
  25. Fischer B., The Second World War in Albania: History and Historical Agendas, [w:] Albanische Geschichte:
  26. Stand und Perspektiven der Forschung, red. E. A. Frantz, Oldenburg Verlag GmbH, Monachium 2009.
  27. Gdański J., Za Wielką Albanię, „Inne Oblicza Historii”, 2009, nr 19, Prószyński Media, Warszawa 2009.
  28. Gibas-Krzak D., Serbsko-albański konflikt o Kosowo w XX wieku. Uwarunkowania – Przebieg –Konsekwencje, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
  29. Grabowski F., W obronie pułkownika pilota Romana Rudkowskiego (1898-1954), „Zeszyty Historyczne”, z. 169, Instytut Literacki, Paryż 2009.
  30. Heuser B., Covert Action within British and American concepts containment 1948-1951, [w:]: British Intelligency Strategy and Cold War 1945-1951, red. R. J. Aldrich, Routledge, London 1992.
  31. http://kosovoholocaust.com/ (dostęp 03.02.2011).
  32. http://www.albanianhistory.net/texts20_2/AH1945_2.html (dostep 03.02.2011)
  33. http://www.islamicpluralism.org/759/enverists-and-titoists-communism-and-islam-in (dostęp 04.02.2011).
  34. http://www.kosovo.net/sk/history/kosovo_saga/default.htm (dostęp 02.02.2011)
  35. http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/Infanteriedivisionen/181ID-R.htm. (dostęp 02.02.2011).
  36. http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Personenregister/G/GeibTheodor.htm. (dostęp 04.02.2011)
  37. http://www.zemrashqiptare.net/article/ArtKulture/19469/(dostęp 04.02.2011).
  38. Jasques E., The Albanians: An Etnic History from Prehistoric Times to the Present, McFarland 1995.
  39. Jasques E., The Albania Etnic History from Prehistoric Times to the Present, McFarland & Company, Jefferson 1995.
  40. Jelavich B., Historia Bałkanów. Wiek XX, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
  41. Kola P., The Searach for Greater Albania, C. Hurst & Co.Publishers, London 2003.
  42. Kosseski A., W bałkańskim tyglu, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2002.
  43. Kostovicova D., Kosowo: Politics of Indentity and Space, Routledge, New York 2005.
  44. Kretsi G., The „Secret” Past of the Greek-Albanian Bordelands. Cham Muslim Albanias: Perspektives on the Conflict over Historical Accountabillity and Current Rights, “Ethnologia Balkanica, Journal for Southeast
  45. European Antropology”, vol. 6, 2002 (Waxman Verlag, Munster 2002).
  46. Kurowski F., Brandenburczycy i Abwehra. Niemieckie oddziały specjalne 1939-1945, Wydawnictwo Oskar, Warszawa 2003.
  47. Latruve L., Kosić G., La division Skanderbeg: Historie des Waffen-SS Albanai. Des Origines Ideologiques aux debuts de la Guerre froide, Godefroy de Boullion, Boullion 2004.
  48. Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe.Laws of Occupation.Analysis of Government. Proposal for Redress, Lawbook Exchange Ltd, New Yersey 2005.
  49. Madajczyk Cz., Faszyzm i okupacje 1938-1945, t. I, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983.
  50. Malllmann K. M., Cuppers M., Półksiężyc i swastyka. III Rzesza a świat arabski, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009.Nowak J. R., Albania 1944-1948. Terror wobec sił niekomunistycznych i walki frakcyjne, [w:] Czy Europa Środkowo-Wschodnia mogła się wybić na niepodległość, pod red. T. Kisielewskiego i N. Kasparka., Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Olsztyn 1996.
  51. Nowak J. R., Powstanie Ludowej Republiki Albanii 1944-1949, Instytut Krajów Socjalistycznych PAN, Warszawa 1983.
  52. Party System the Cleaveges of Pre-Communism. The Caleidoscop of the German Greek Albanic Diplomacy s.142. wersja internetowa http://tuprints.ulb.tu-darmstadt.de/1234/1/Party_System_and_Cleavages_in_pre-Communist_Albania.pdf (dostęp 02.02.2011).
  53. Pawłowski K., Kosowo. Konflikt i interwencja, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2008.
  54. Pearson O., Albania In the Twientieth Century: An History. Volume Three. Albania as Dictatorship and Democracy. From Isolation to the Kosovo War 1946-1998, The Centre for Albanian Studies, IB Tauris Publishers, London 2006.
  55. Pearson O., Albania in the Twientieth Century, a History. Albania and King Zog Independence, Republica and Monarchy 1908-1939, Volume I. The Centers for Albania Studies, IB Tauris Publishers, London 2004.
  56. Peebles C., Twilight Warriors Covert Air Operations Against USSR, Naval Institute Press, Annapolis 2005.
  57. Pepa P., The Criminal File of Albania’s Communist Dictator, Shtepia Bootuese, Uegen 2003.
  58. Portmann M., Communist Retaliation and Persecution Yugoslav Territory during and after WWII (1943-1950), GRIN Verlag, Auflage 2004.
  59. Premte S., Stalinizm and Communism in Albania http://www.marxists.org/history/etol/revhist/backiss/vol3/no1/premtaj.html (dostęp 03.03.2011).
  60. Rodogn D. o, Fascism European Empire: Italia Occupation During Second World War, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
  61. Romanko o., The East Came West: Muslim and Hindu Volunteers in German Service 1941-1945. Balkan Muslim Volunteer Formations in the Armed Forces of the Axis Powers, [w:] The East Came West. Mulim,
  62. Hindu, and Buddhist Volunteers in the German Armed Forces 1941-1945. A study of East European & Middle Eastern Collaboration with German Armed Forces in World War II, red. A. J. Munoz, Axis Europa Books, Bayside 2001.
  63. Schwartz S., “Enverists and Titoists“ Communism and Islam in Albania and Kosova 1941-1999 From the Partisan Movement of the Second World War to the Kosova Liberation War, wersja internetowa http://www.islamicpluralism.org/759/enverists-and-titoists-communism-and-islam-in.
  64. Schwartz S., Enverstits and Titoist – http://www.islamicpluralism.org/759/enverists-and-titoists-communism-and-islam-in (dostęp 04.02.2011).
  65. Seton-Watson H., East European Revolution, Methuen & Company, London 1950.
  66. Simoni Z., Prześladowanie kościoła katolickiego w Albanii w latach 1944-1990, [w]: Męczennicy XX wieku, Kolekcja Communio 14, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 2001.
  67. Smith W. T., Encyklopedia of the Central Intelligence Agency, Infobase Publishing, New York 2003.
  68. Spies, Wiretaps and Secret Operations: An Encyklopedia American Espionage, Volume I, red. G. P. Hastedt, S.W. Guerrier, ABC-CLIO LLC, Santa Barbara 2011.
  69. Stafford D., Wielka Brytania i ruch oporu w Europie. Zarys dziejów Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE) oraz wybór dokumentów, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
  70. Strugar V., Wojna i Rewolucja Narodów Jugosławii 1941-1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967.
  71. Tanty M., Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2003.
  72. The New Albania Migration, red. R. King, N. Mai, S. Swandner-Sievers, Sussex Academy Press, Brington 2005.
  73. The Oxford Companion to World War II, red. I. Dear, M. R. D. Foot, Oxford University Press, Oxford 2001.
  74. Thomas N., Abbott P., Partisan Warfare, Osprey Publishing, Oxford 1983.
  75. Tomasevich J., War and Revolution in Yugoslavia 1941-1945. Occupation and Collaboration, Stanford University Press, Stanford 2001.Vickers M., The Cham Issue – Albania National &Property Claims in Greece, Conflikt Studies Reasearch Centre, Kwiecień 2002.
  76. Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii. Jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, t. I, 1991-2002, t. II, 2002-2004, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2005.
  77. Weiner T., Dziedzictwo popiołów. Historia CIA, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2009.
  78. Zdulski K., III Rzesza a świat islamu, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2009.