Pasek boczny artykułu

Przesłane
grudnia 26, 2019
Opublikowane
grudnia 26, 2019
Pobieranie
PDF
Statystyki
Licba odsłon : 1083 Pobieranie : 303

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Uwarunkowania historyczne powodowały, że Rzeczpospolita Polska na drodze budowania swojej państwowości musiała prowadzić działania zbrojne i być uczestnikiem wojen. Tym samym, organy państwa, w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa i obywateli, musiały korzystać z instytucji stanów nadzwyczajnych. W artykule omówiono przepisy dotyczące stanu wyjątkowego, stanu wojennego i stanu wojny w konstytucjach i aktach prawnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1921-1989. Wskazano podmioty upoważnione do wprowadzania stanów nadzwyczajnych, a także zmieniające się przesłanki i podstawy prawne ich wprowadzania. W podsumowaniu omówiono akty prawne wprowadzające stan wojenny w Polsce w 1981r., wybrane dokumenty Instytutu Pamięci Narodowej dotyczące Dekretu o stanie wojennym oraz sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego, uznającego tryb wprowadzenia stanu wojennego w Polsce za niezgodny z Konstytucją  Rzeczypospolitej Polskiej.

Słowa kluczowe

konstytucja stany nadzwyczajne dekret o stanie wojennym Trybunał Konstytucyjny constitution emergency states te decree of martial law The Constitutional Tribunal

Szczegóły artykułu

Licencja

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Jak cytować
Kęsoń, T. J. (2019). Stan wyjątkowy, stan wojenny i stan wojny w konstytucjach i aktach prawnych Rzeczypospolitej Polskiej. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 8(2), 158–177. https://doi.org/10.34862/rbm.2014.2.11
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Bibliografia

  1. Dekret Naczelnego Wodza z dnia 3 stycznia 1919 r. w sprawie ustanowienia sądach doraźnych (Dz. RW 1919, nr 1, poz. 5 oraz Dz. RW1919, nr 2, poz. 94).
  2. Dekret o wprowadzeniu stanu wyjątkowego z dnia 2 stycznia 1919 r. (Dz. P. PP. 1919 Nr 1, poz. 79).
  3. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie Państwa (Dz. U. 1944, nr 10, poz. 50).
  4. Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. 1981, nr 29, poz. 154).
  5. Dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. 1958, nr 23, poz. 98 z późn. zm.).
  6. Jezierski, A., Leszczyńska, C. (2003). Historia gospodarcza Polski. Warszawa: Wydawnictwo Key Text.
  7. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz. U. 1976, nr 7, poz. 36 z późn. zm.).
  8. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r. (Dz. U. 1921, nr 44, poz. 267).
  9. Kraczkowski, R., (1997). Sejm w okresie PRL. W: J. Bardach (red.), Dzieje Sejmu polskiego, (s. 298-299). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
  10. Krzysztofik, M., Dekret o wprowadzeniu stanu wojennego z 12 grudnia 1981 r. Pobrano 28 lutego 2013, z: http://ipn.gov.pl/buiad/archiwalia-ipn/buiad-centrala/dekret-o-wprowadzeniu-stanu-wojennego-z‑12-grudnia-1981-r.
  11. Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r. (Dz. U. 1944, nr 1).
  12. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966r. (Dz. U. 1977, nr 38, poz. 167).
  13. Paczkowski, A. (2005) Pół wieku dziejów Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pobrano 27 lutego 2013, z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Stan_wojenny_w_Polsce_1981-1983#cite_note-2.
  14. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Pobrano 27 lutego 2013. z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Komitet_Wyzwolenia_ Narodowego.
  15. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 czerwca 1937 r. o toku instancji i trybie postępowania władz przy wykonywaniu przepisów ustawy o stanie wyjątkowym (Dz. U., nr 48, poz. 373).
  16. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 marca 1928 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. 1928, nr 32, poz. 307).
  17. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 stycznia 1928 r. o stanie wojennym (Dz. U. 1928, nr 8, poz. 54).
  18. Stan wojenny w Polsce 1981 – 1983. Pobrano 29 marca 2013.
  19. Tekst Manifestu PKWN. (Dz. U. 1944, nr 1). Pobrano 27 lutego 2013, z: http://www.law.uj.edu.pl/~khpp/fontesu/1944.htm.
  20. Terlecki, R., (2007). Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Kraków.
  21. Pobrano 27 lutego 2013, z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Stan_wojenny_w_Polsce_1981-1983#cite_note-2.
  22. Trybunał Konstytucyjny. Pobrano 27 lutego 2013, z: http://www.trybunał.gov.pl/Rozprawy/2011/k_35_08.htm.
  23. Uchwała Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa (Dz. U. 1981, nr 29, poz. 155).
  24. Uchwała Rady Państwa z dnia 19 grudnia 1982 r. w sprawie zawieszenia stanu wojennego (Dz. U. 1982, nr 42, poz. 275).
  25. Uchwała Rady Państwa z dnia 20 lipca 1983 r. w sprawie zniesienia stanu wojennego (Dz. U. 1983, nr 39, poz. 178).
  26. Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz. U. 1935, nr 30, poz. 227).
  27. Ustawa z dnia 15 sierpnia 1944 r. o tymczasowym trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. 1944, nr 1, poz. 3).
  28. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1967, nr 44, poz. 220).
  29. Ustawa z dnia 22 lutego 1937 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. R. P. 1937, nr 17, poz. 108).
  30. Ustawa z dnia 23 czerwca 1939 r. o stanie wojennym (Dz. U. R. P. 1939, nr 57, poz. 366).
  31. Ustawa z dnia 25 lipca 1919 r. w przedmiocie zapewnienia bezpieczeństwa Państwa i utrzymania porządku publicznego w czasie wojny (Dz. U. 1919, nr 61, poz. 364).
  32. Ustawa z dnia 25 stycznia 1982 r. o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego (Dz. U. 1982, nr 3, poz. 18).
  33. Ustawa z dnia 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. 1979, nr 15, poz. 97).
  34. Ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. 1959, nr 14, poz. 75).
  35. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. 1989, nr 19, poz. 101).
  36. Wielka encyklopedia PWN, (2005). Tom 29 (s. 538). Warszawa: Wydawnictwo PWN.
  37. Wil, K, Instytucja stanu wyjątkowego w polskim prawodawstwie. Pobrano 28.02.2013, z: http://chomikuj.pl/Katarzyna.wil/Zarz*c4*85dzanie+kryzysowe/INSTYTUCJA+STANU+WYJ*c4*84TKOWEGO+W+POLSKIM+PRAWODAWSTWIE, 298824037.doc.
  38. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 września 1939 r. o stanie wojennym (Dz. U. R. P. 1939, nr 86, poz. 544).
  39. Zarządzenie Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 16 listopada 1945 r. o uchyleniu stanu wojennego (Dz. U. 1945, nr 57, poz. 320).