Pasek boczny artykułu

Przesłane
kwietnia 25, 2023
Zaakceptowano
grudnia 21, 2023
Opublikowane
stycznia 8, 2024
Pobieranie
PDF (English)
Statystyki
Licba odsłon : 100 Pobieranie : 18

Treść głównego artykułu

Abstrakt

W niniejszym artykule autorzy dokonali analizy regulacji przestępstwa o charakterze terrorystycznym w przepisach prawa krajowego przed wejściem w życie nowelizacji Kodeksu karnego z 2004 r., wprowadzającej w art. 115 § 20 definicję legalną takiego przestępstwa. W literaturze przedmiotu uważa się, że w Polsce do początku XXI wieku nie było ustawodawstwa stricte ukierunkowanego na zwalczanie terroryzmu. W systemie prawnym II RP zagadnienia terroryzmu były całkowicie pomijane. Artykuł analizuje akty prawne wprowadzane w życie po II wojnie światowej, po przejęciu władzy przez komunistów, rekonstruując chronologiczny porządek języka prawnego, od pojęcia „zdarzenia terrorystycznego” (1945), poprzez „akt terrorystyczny” (1946) do „zamachu terrorystycznego” (1951), dochodząc do konkluzji, że w latach 1952–1970 pojęcie „zamachu terrorystycznego” posiadało w polskim prawie definicję legalną. Istniejąca od 1970 r. luka definicyjna sprawiła, że zakres semantyczny pojęcia „zamachu” czy „aktu” terrorystycznego był niejasny i pozbawiony wyjaśnienia w kodeksach karnych z 1969 r. oraz 1997 r. Pomimo braku ustawowej definicji przestępstwa o charakterze terrorystycznym do 2004 r., w piśmiennictwie wyrażano przekonanie, że polskie ustawodawstwo karne jest w wystarczającym stopniu dostosowane do potrzeby zwalczania przejawów terroryzmu. Rzeczpospolita Polska, dostosowując swoje przepisy do wymogów międzynarodowoprawnych, ostatecznie wprowadziła w 2004 r. definicję przestępstwa o charakterze terrorystycznym do Kodeksu karnego z 1997 r.

Słowa kluczowe

terroryzm przestępstwo terrorystyczne atak terrorystyczny akt terroryzmu zdarzenie terrorystyczne kodeks karny definicja przestępstwa terrorystycznego terrorism terrorist crime terrorist attack terrorist act terrorist occurrence criminal code definition of terrorist crime

Szczegóły artykułu

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Jak cytować
Bobkier, R., & Herman, P. (2024). Przestępstwo o charakterze terrorystycznym w polskim systemie prawnym (do 2004 r.). Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 17(2), 166–186. https://doi.org/10.34862/rbm.2023.2.9 (Original work published 30 grudzień 2023)
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Bibliografia

  1. Act. (1949). Ustawa z dnia 1 lipca 1949 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów państwowych i zawodowych wojskowych (Dz. U. 1949 Nr 42, poz. 304 z późn. zm.).
  2. Act. (1951). Ustawa z dnia 31 października 1951 r. o warunkowym przedterminowym zwolnieniu osób odbywających karę pozbawienia wolności (Dz. U. 1951 Nr 58, poz. 399).
  3. Act. (1952). Ustawa z dnia 22 listopada 1952 r. o amnestii (Dz. U. 1952 Nr 46, poz. 309).
  4. Act. (1969). Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. 1969 Nr 13, poz. 95 z późn. zm.).
  5. Act. (2000). Ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2000 Nr 116, poz. 1216 z późn. zm.).
  6. Act. (2002). Ustawa z dnia 27 września 2002 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł (Dz. U. 2002 Nr 180, poz. 1500).
  7. Act amending the Criminal Code. (2004). Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004 Nr 93, poz. 889).
  8. Act on changing the organization of supreme public administration bodies in the field of public security. (1956). Ustawa z dnia 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. 1956 Nr 54, poz. 241).
  9. Act on the Internal Security Agency and the Intelligence Agency. (2002). Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. 2002 Nr 74, poz. 676).
  10. Act on the Office of State Protection. (1990). Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. 1990 Nr 30, poz. 180).
  11. Act on the office of the Minister of Internal Affairs. (1983). Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów (Dz. U. 1983 Nr 38, poz. 172).
  12. Agreement. (1925). Umowa pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką w sprawach prawnych i finansowych, podpisana w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 r. (Dz. U. 1926 Nr 41, poz. 256 z późn. zm.).
  13. Aleksandrowicz, T. R. (1988). Pojęcie czynu o charakterze terrorystycznym de lege lata i de lege ferenda (wybrane zagadnienia). Problemy Praworządności, (39)10, 21–30.
  14. Andrejew, I., Auscaler, G., & Winawer, W. (1953). Przestępstwo zdrady ojczyzny w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 9(2), 135–136.
  15. Bafia, J., Mioduski, K., & Siewierski, M. (1987). Kodeks karny. Komentarz. Tom II. Wydawnictwo Prawnicze.
  16. Barcik, J. (2007). Przestępstwo o charakterze terrorystycznym w świetle polskiego kodeksu karnego. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, 32, 361–389.
  17. Bieczyński, M. M. (2011). Koncepcja sprawiedliwości Gustava Radbrucha. Civitas. Studia z Filozofii Polityki, 13, 131–155. https://doi.org/10.35757/CIV.2011.13.07
  18. Błachnio, A. (2016). Dokumentacja medyczna w postępowaniu karnym. Zeszyty Prawnicze, 16(2), 121–139. https://doi.org/10.21697/zp.2016.16.2.06
  19. Brzezińska, J. (2008). Z rozważań o terrorystycznym charakterze przestępstwa. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, 22, 11–26. Accessed: https://wuwr.pl/nkp/article/view/7948/7581 [15.03.2023].
  20. Budniak, M. (2018). Stalinowskie represje wobec Edwarda Kuli, nauczyciela historii, w świetle dokumentów Wojskowego Sądu Rejonowego w Zielonej Górze. In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką, 12, 197–217. https://doi.org/10.34768/ig.vi12.255
  21. Criminal Code of the Polish Army [CCPA]. (1944). Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego (Dz. U. 1944 Nr 6, poz. 27 z późn. zm.).
  22. Chauvin, T. (2007). Wstęp do prawoznawstwa. Edukacja Prawnicza, 10, I-XXIV.
  23. Council Framework Decision. (2002). Council Framework Decision of 13 June 2002 on Combating Terrorism (Dz. U. Wspólnot Europejskich L 164/3 z 22.06.2002). http://data.europa.eu/eli/dec_framw/2002/475/oj
  24. Criminal Code. (1932). Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1932 Nr 60, poz. 571 z późn. zm.).
  25. Criminal Code. (1969). Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1969 Nr 13, poz. 94 z późn. zm.).
  26. Criminal Code. (1997). Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
  27. Czarny, B. (2015). Przestępstwo o charakterze terrorystycznym z punktu widzenia obrońcy. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 37(4), 61–72. Accessed: https://wuwr.pl/sfzh/article/view/1264/1235 [10.03.2023].
  28. Decree. (1944). Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie Państwa (Dz. U. 1944 Nr 10, poz. 50).
  29. Decree. (1945). Dekret z dnia 16 listopada 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. 1945 Nr 53, poz. 300).
  30. Decree. (1945a). Dekret z dnia 13 listopada 1945 r. o zaopatrzeniu ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski (Dz. U. 1945 Nr 51, poz. 294).
  31. Decree. (1947). Dekret z dnia 3 stycznia 1947 r. o zmianie dekretu o zasiłkach i pomocy dla wdów i sierot po ofiarach wrogów demokratycznego ustroju Polski (Dz. U. 1947 Nr 5, poz. 22).
  32. Filar, M. (2002). Terroryzm – problemy definicyjne oraz regulacje prawne w polskim prawie karnym w świetle prawa międzynarodowego i porównawczego. In V. Kwiatkowska-Darul (Ed.), Terroryzm. Materiały z sesji naukowej (pp. 27–36). Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  33. Gabriel-Węglowski, M. (2018). Działania antyterrorystyczne. Komentarz. Wolters Kluwer.
  34. Golonka, A. (2013). Polskie rozwiązania prawne w zakresie przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu. Prokuratura i Prawo, (3), 95–111. Accessed: https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/numer-3-2013 [10.03.2023].
  35. Golonka, A. (2016). Cyberlaundering i cyberterroryzm, czyli „stare” przestępstwa w „nowych” odsłonach. Część I – Etiologia i etymologia procederów. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 89(1), 5–21. Accessed: https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/wpp-numer-1-2016 [10.04.2023].
  36. Halasz, A. (2019). Definicje pojęć prawnych w ustawodawstwie dotyczącym podatków obrotowych. E-Wydawnictwo. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. http://www.doi.org/10.34616/23.19.147
  37. Indecki, K. (1998). Prawo karne wobec terroryzmu i aktu terrorystycznego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  38. Indecki, K. (2004). Kryminalizacja aktu terrorystycznego – zagadnienia wybrane. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, (67), 10–21.
  39. Jałoszyński, K. (2009). Organy administracji rządowej wobec zagrożeń terrorystycznych. Policja w walce i przeciwdziałaniu terroryzmowi. Wyższa Szkoła Administracji.
  40. Judgment. (1937). Wyrok Sądu Najwyższego z 13 stycznia 1937 r., I K 1038/36, OSN 1937, nr 6, poz. 175.
  41. Judgment. (1958). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1958 r., III KRn 116/57, LEX nr 178594.
  42. Justification of the draft amending Act. (2002, March 26). Uzasadnienie projektu o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. Druk nr 338 (RM 10-31-02). Accessed: https://orka.sejm.gov.pl/Druki4ka.nsf/wgdruku/338/$file/338.pdf [15.04.2023].
  43. Kokot, R. (2018). Uwagi o istocie przestępstwa o charakterze terrorystycznym i jego karaniu. Część I. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, 48, 31–46. https://doi.org/10.19195/2084-5065.48.3
  44. Kornat, M. (2008). Barbarzyństwo – wandalizm – terroryzm – ludobójstwo. O Rafale Lemkinie i idei zdefiniowania „zbrodni w obliczu prawa narodów”. Polski Przegląd Dyplomatyczny, 17(3), 79–100.
  45. Kuczur, T. (2022). Uwarunkowania normatywne i systemowe przestępstwa politycznego w Polsce w latach 1944/1945–1997. Przegląd Sejmowy, (1/168), 57–78. https://doi.org/10.31268/PS.2022.86
  46. Lemkin, R. (1935). Terroryzm. Gazeta Sądowa Warszawska, 62(41), 561–564. Accessed: https://crispa.uw.edu.pl/object/files/325510/display/Default [10.03.2023].
  47. Machnikowska, A. (2008). Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  48. Maksimiuk, D. (2010). Krótka historia długo obowiązującego dekretu, czyli o tzw. małym kodeksie karnym. Miscellanea Historico-Iuridica, 9(1), 83–93. Accessed: https://miscellanea.uwb.edu.pl/article/view/321/310 [20.03.2023].
  49. Marciniak, M. (2018). Geneza wprowadzenia, przedmiot ochrony oraz podmiot przestępstwa sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 165 a kk). Część I. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 91(1), 19–35. Accessed: https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/wpp-numer-1-2018 [10.04.2023].
  50. Marszałek, P. K. (2009). Prawne podstawy organizacji ochrony VIP-ów w II Rzeczypospolitej. Studia Lubuskie, 5, 13–35. Accessed: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/28228/edition/34684 [11.03.2023].
  51. Michalska-Warias, A. (2018). New Terrorist Offences in Polish Criminal Law. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, 65(1), 103–114. https://doi.org/10.17951/g.2018.65.1.103
  52. Michalska-Warias, A. (2019). „Przestępstwa terrorystyczne” i przestępstwa o charakterze terrorystycznym w obowiązującym kodeksie karnym – niedoskonała ochrona bezpieczeństwa państwa i jego obywateli. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 62(1), 23–34. https://doi.org/10.31743/zn.2019.62.1.02
  53. Mielcarek, T. (2019). Ocena sprawności polskiego powojennego wymiaru sprawiedliwości w osądzaniu zbrodni prawa międzynarodowego na przykładzie prac wykonanych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na terenie obozu karno-śledczego w Żabikowie i wykorzystania ich w procesie Arthura Greisera. Czasopismo Prawno-Historyczne, 71(1), 261–294. https://doi.org/10.14746/cph.2019.1.11
  54. Nawrocki, M. (2020). Ustalanie zamiaru popełnienia przestępstw umyślnych. Prawo w Działaniu. Sprawy Karne, 43, 56–73. https://doi.org/10.32041/pwd.4303
  55. Oniszczuk, J. (2014). Tworzenie aktów normatywnych jako instrument polityki publicznej. Technika budowy tekstu. Studia z Polityki Publicznej, 1(3(3), 25–49. https://doi.org/10.33119/KSzPP.2014.3.2
  56. Pikulski, S. (2000). Prawne środki zwalczania terroryzmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  57. Podgórecki, A. (1957). Założenia polityki prawa. Metodologia pracy legislacyjnej i kodyfikacyjnej. Wydawnictwo Prawnicze.
  58. Redzik, A. (2017). Rafał Lemkin (1900-1959) co-creator if international criminal law. Short biography. Oficyna Allerhanda.
  59. Regulation. (1946). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 lipca 1946 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i odszkodowaniu za nieszczęśliwe wypadki pracowników przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe (Dz. U. 1946 Nr 38, poz. 231 z późn. zm.).
  60. Regulation. (2003). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie zakresu, warunków i trybu wykonywania przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu zadań ochrony polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2003 Nr 55, poz. 491).
  61. Rosicki, R. (2023). Przestępstwa o charakterze terrorystycznym w polskim prawie. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, (1), 5–25. https://doi.org/10.14746/ssp.2023.1.1
  62. Small Criminal Code [SCC]. (1946). Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. 1946 Nr 30, poz. 192 z późn. zm.).
  63. Smarzewski, M. (2017). Cyberterroryzm a cybeprzestępstwo o charakterze terrorystycznym. Ius Novum, 1, pp. 64–75.
  64. Sońta, C. (2009). Przestępstwo o charakterze terrorystycznym w prawie polskim. In K. Indecki, P. Potejko (Eds), Terroryzm. Materia ustawowa? (pp. 146–170). Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
  65. Śliwicka, A. (2018). Język prawny i język prawniczy jako przedmiot badań językoznawczych i prawoznawczych w latach 1935–1999. Prace Językoznawcze, 20(3), 151–164. https://doi.org/10.31648/pj.4547
  66. Śliwowski, J. (1975). Odpowiedzialność karna za akty terroryzmu z uwzględnieniem norm polskiego prawa karnego. Problemy Praworządności, 26(2), 22–25.
  67. Trawczyński, J. (1983). Wybrane problemy bezprawnego zawładnięcia cywilnymi statkami powietrznymi w Polsce. Palestra, 27(10), 71–75.
  68. Wiak, K. (2009). Prawnokarne środki przeciwdziałania terroryzmowi. Wydawnictwo KUL.
  69. Wróblewski, B. (1948). Język prawny i prawniczy. Polska Akademia Umiejętności.
  70. Zarzycki, W. (1992). Terroryzm w Polsce. Palestra, 36(11-12), 45–57.
  71. Zwierz, M. (2018). O genezie i zakresie kryminalizacji przestępstw o charakterze terrorystycznym w polskim prawie karnym wobec wyzwań współczesności. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii, (25), 223–230. Accessed: https://czasopisma.inp.pan.pl/index.php/bk/article/view/2331/1897 [13.03.2023].