Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ewolucji instrumentów polityki migracyjnej UE po 1999 r. i na tej podstawie dokonanie analizy jej skuteczności i estymacji kierunków rozwoju w obliczu kryzysu migracyjnego z 2015 r. Metodologia zastosowana w pracy obejmuje przede wszystkim krytyczną analizę materiałów źródłowych oraz analizę instytucjonalną ujętą w ramy chronologiczne. Dzięki syntezie informacji z dokumentów strategicznych i danych statystycznych możliwe było przestawienie całościowego zasobu narzędzi polityki migracyjnej Unii Europejskiej. Postępująca instytucjonalizacja i mnogość nowych instrumentów powinny prowadzić do profesjonalizacji zarządzania procesami migracyjnymi w państwach
członkowskich i samej UE, lecz mimo to zasób ten okazał się niewystarczający do opanowania kryzysu migracyjnego. Problemy praktycznego wdrażania przepisów w ramach Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości stały się zaś wyraźnym zwiastunem niestabilności przyjętych rozwiązań, a tym samym problemów w polityce migracyjnej UE. W obliczu dalszego rozwoju napiętej sytuacji migracyjnej wyłaniają się trzy możliwe scenariusze rozwoju polityki migracyjnej: zacieśnienie integracji w celu osiągnięcia skuteczności starych i nowo wprowadzonych narzędzi polityki, rozpad więzi w obliczu partykularnych interesów państw i nacisku ich opinii publicznej, a także zróżnicowanie zaangażowania państw członkowskich w proces integracji.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Bibliografia
- Action Plan, (2015). Ten point action plan on migration, Joint Foreign and Home Affairs Council, Luxembourg, 20 April 2015, dostęp 15.10.2015 z: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4813_en.htm.
- Agenda dla Migracji, (2015). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Europejski program w zakresie migracji, COM (2015) 240 final, Bruksela, 13.05.2015.
- Borawska-Kędzierska, E., Strąk, K. (Red.), (2011). Zarządzanie granicami, polityka wizowa, azylowa i imigracyjna, Seria: Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE, Warszawa: Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Tom XI, cz. 2, wyd. 2.
- Dublin III, (2014). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona), „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L” nr 180/31 z 29.06.2013 r., dostęp 15.05.2015 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R0604&from=EN.
- Duszczyk, M., (2008). Europejski Pakt na Rzecz Migracji i Azylu, Biuletyn Migracyjny, 19.
- Dyrektywa PNR, (2016). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/681 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania, prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L nr 119/132 PL z 04.05.2016, dostęp 15.10.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016L0681&from=PL.
- EU Action Plan against migrant smuggling, (2015). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of Regions- EU Action Plan against migrant smuggling (2015 - 2020), nr COM (2015) 285 final, Brussels, 27.05.2015, dostęp 15.10.2015 z: https://ec.europa.eu/anti-trafficking/sites/antitrafficking/files/eu_action_plan_against_migrant_smuggling_en.pdf.
- EU Action Plan on return, (2015). Communication from the Commission to the European Parliament and to the Council - EU Action Plan on return, COM(2015) 453 final, Brussels, 09.09.2015, dostęp 15.10.2015 z: http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/communication_from_the_ec_to_ep_and_council_-_eu_action_plan_on_return_en.pdf.
- Europejska Agenda Bezpieczeństwa, (2015). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Europejska agenda bezpieczeństwa, COM (2015) 185 final, Strasburg, 28.04.2015, dostęp 08.11.2015 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52015DC0185&qid=1447108665366&from=EN.
- Europejski Pakt o Imigracji i Azylu, (2008). Rada UE nr 13440/08, ASIM 72, Bruksela 24.09.2008 (nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym), dostęp 20.09.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=URISERV%3Ajl0038.
- Gąciarz, J. (2010), Program Sztokholmski: pomiędzy ambicjami a realiami bezpieczeństwa, W: A. Gruszczak (Red.), Program Sztokholmski – implikacje i wyzwania dla Unii Europejskiej i Polski, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
- Globalne podejście, (2011). Globalne podejście do kwestii migracji i mobilności, COM (2011) 743 final.
- Gruszczak, A., (2010). Program Sztokholmski – uwagi wstępne, W: A. Gruszczak (Red.), Program Sztokholmski – implikacje i wyzwania dla Unii Europejskiej i Polski, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
- Gruszczak, A., Reczkin K., (2005). Wstęp, W: Program Haski. Implikacje i wyzwania dla Polski, Materiały z seminarium 8 grudnia 2004 w Centrum Europejskim Natolin, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
- Gostkiewicz, M., (2015). Demontaż strefy Schengen już się zaczął?, 18.11.2015, dostęp 25.11.2015 z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,19207117,w-ue-wroca-kontrole-na-granicach-po-zamachach-francja-chce.html?lokale=local#BoxNewsLink.
- Jasiński, F., (2006). Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej, W: J. Barcz (Red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa: Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Wyd. 3.
- Juncker, J.-C., (2014). A New Start for Europe: My Agenda for Jobs, Growth, Fairness and Democratic Change. Political Guidelines for the next European Commission. Opening Statement in the European Parliament Plenary Session, Strasbourg, 15 July 2014, dostęp 18.11.2015 z: http://ec.europa.eu/priorities/docs/pg_en.pdf.
- Komunikat nt. programu przesiedleń, (2009). Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia wspólnego unijnego programu przesiedleń, Bruksela, dnia 02.09.2009, KOM(2009) 447 wersja ost.
- Konwencja Genewska, (1951). Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r., Dz.U. z 1991 r., nr 119, poz. 515.
- Konwencja Dublińska, (1990). Konwencja wyznaczająca państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z Państw Członkowskich Wspólnot Europejskich, sporządzona w Dublinie dnia 15 czerwca 1990 r., Dz.U. z 2005 r., nr 24, poz. 194.
- Krystyniak, M., (2004). Program Haski – implikacje dla Polski. Biuletyn PISM 55 (243) z 17.12.2004.
- Lesińska, M., (2009). Polityka migracyjna Unii Europejskiej. W: W. Bokajło, A. Pacześniak (Red.), Podstawy europeistyki. Podręcznik akademicki (s. 466-499). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
- Lesińska, M., (2014). Państwa Partnerstwa Wschodniego w polityce migracyjnej Polski i UE – dylematy i uwarunkowania. Roczniki Nauk Społecznych, 6(42), 3.
- Oświadczenie UE-Turcja, (2016). EU-Turkey statement, Press Release nr 144/16, 18 March 2016, dostęp 08.05.2016: http://www.consilium.europa.eu/press-releases-pdf/2016/3/40802210113_en.pdf.
- Podejście globalne do kwestii migracji, (2005). Podejście globalne do kwestii migracji: działania priorytetowe skoncentrowane na Afryce i basenie Morza Śródziemnego, Konkluzje Prezydencji nr 15914/05, Bruksela, 15 i 16 grudnia 2005 r., Załącznik I, dostęp 10.05.2016 z: europa.eu/rapid/press-release_DOC-05-4_pl.doc.
- Program Haski, (2009). Program Haski: wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C nr 53/01 z 03.03.2005.
- Przybylska-Maszner, B., (2011). Od strategii Unii Europejskiej na rzecz Afryki do strategicznego partnerstwa z Afryką – dylematy o realnej wizji współpracy. Przegląd Strategiczny, 1.
- Regulation on the European Border and Coast Guard, (2016). Regulation (EU) 2016/1624 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016 on the European Border and Coast Guard and amending Regulation (EU) 2016/399 of the European Parliament and of the Council and repealing Regulation (EC) No 863/2007 of the European Parliament and of the Council, Council Regulation (EC) No 2007/2004 and Council Decision 2005/267/EC. Official Journal of the European Union L nr 251/1, Brussels 16.09.2016, dostęp 30.11.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R1624&from=EN.
- Report on relocation and resettlement (7th), (2016). Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council and the Council, COM (2016) 720 final, Brussels, 9.11.2016, dostęp 15.12.2016 z: https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/20161109/seventh_report_on_relocation_and_resettlement_en.pdf.
- Rozwój globalnego podejścia, (2008). Rozwój globalnego podejścia do kwestii migracji: zwiększenie koordynacji, spójności i efektu synergii, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Bruksela, 8.10.2008, KOM(2008) 611 wersja ost.
- Rzeczpospolita, (2015). Turcja powinna być bezpiecznym krajem pochodzenia, 14.10.2015, dostęp 30.12.2015 z: http://www4.rp.pl/Unia-Europejska/151019675-Turcja-powinna-byc-bezpiecznymkrajem-pochodzenia.html.
- Smart Border Package, (2016). Towards a new policy on migration – 2016 Smart Border Package, dostęp 15.12.2016 z: http://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-towards-a-new-policy-on-migration/file-entryexit-system-(2016-smart-borders-package).
- Tourning Visa Regulation, (2015). Proposal for Regulation of the European Parliament and of the Council establishing a touring visa and amending the Convention implementing the Schengen Agreement and Regulations, nr COM (2014) 163 final/2014/0095 (COD), Brussels, 01.04.2014.
- Umowa UE-Turcja, (2014). Umowa między Unią Europejską a Republiką Turcji o readmisji osób przebywających nielegalnie. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L nr 134/3 z dnia 07.05.2014 r.
- Unijny program przesiedleń, (2009). Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia Wspólnego unijnego programu przesiedleń, nr KOM (2009) 456 wersja ost., Bruksela, 02.09.2009.
- Weinar, A., (2006). Europeizacja polskiej polityki wobec cudzoziemców 1990-2003. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Wyligała, H., (2009). Problem imigracji w relacjach francusko-niemieckich, w: P. Mickiewicz, H. Wyligała (Red.), Dokąd zmierza Europa? Nacjonalizm, separatyzm, migracje – nowe wyzwania Unii Europejskiej, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.
Bibliografia
Action Plan, (2015). Ten point action plan on migration, Joint Foreign and Home Affairs Council, Luxembourg, 20 April 2015, dostęp 15.10.2015 z: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4813_en.htm.
Agenda dla Migracji, (2015). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Europejski program w zakresie migracji, COM (2015) 240 final, Bruksela, 13.05.2015.
Borawska-Kędzierska, E., Strąk, K. (Red.), (2011). Zarządzanie granicami, polityka wizowa, azylowa i imigracyjna, Seria: Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE, Warszawa: Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Tom XI, cz. 2, wyd. 2.
Dublin III, (2014). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona), „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L” nr 180/31 z 29.06.2013 r., dostęp 15.05.2015 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R0604&from=EN.
Duszczyk, M., (2008). Europejski Pakt na Rzecz Migracji i Azylu, Biuletyn Migracyjny, 19.
Dyrektywa PNR, (2016). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/681 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania, prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L nr 119/132 PL z 04.05.2016, dostęp 15.10.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016L0681&from=PL.
EU Action Plan against migrant smuggling, (2015). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of Regions- EU Action Plan against migrant smuggling (2015 - 2020), nr COM (2015) 285 final, Brussels, 27.05.2015, dostęp 15.10.2015 z: https://ec.europa.eu/anti-trafficking/sites/antitrafficking/files/eu_action_plan_against_migrant_smuggling_en.pdf.
EU Action Plan on return, (2015). Communication from the Commission to the European Parliament and to the Council - EU Action Plan on return, COM(2015) 453 final, Brussels, 09.09.2015, dostęp 15.10.2015 z: http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/communication_from_the_ec_to_ep_and_council_-_eu_action_plan_on_return_en.pdf.
Europejska Agenda Bezpieczeństwa, (2015). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Europejska agenda bezpieczeństwa, COM (2015) 185 final, Strasburg, 28.04.2015, dostęp 08.11.2015 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52015DC0185&qid=1447108665366&from=EN.
Europejski Pakt o Imigracji i Azylu, (2008). Rada UE nr 13440/08, ASIM 72, Bruksela 24.09.2008 (nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym), dostęp 20.09.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=URISERV%3Ajl0038.
Gąciarz, J. (2010), Program Sztokholmski: pomiędzy ambicjami a realiami bezpieczeństwa, W: A. Gruszczak (Red.), Program Sztokholmski – implikacje i wyzwania dla Unii Europejskiej i Polski, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
Globalne podejście, (2011). Globalne podejście do kwestii migracji i mobilności, COM (2011) 743 final.
Gruszczak, A., (2010). Program Sztokholmski – uwagi wstępne, W: A. Gruszczak (Red.), Program Sztokholmski – implikacje i wyzwania dla Unii Europejskiej i Polski, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
Gruszczak, A., Reczkin K., (2005). Wstęp, W: Program Haski. Implikacje i wyzwania dla Polski, Materiały z seminarium 8 grudnia 2004 w Centrum Europejskim Natolin, Warszawa: Centrum Europejskie Natolin.
Gostkiewicz, M., (2015). Demontaż strefy Schengen już się zaczął?, 18.11.2015, dostęp 25.11.2015 z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,19207117,w-ue-wroca-kontrole-na-granicach-po-zamachach-francja-chce.html?lokale=local#BoxNewsLink.
Jasiński, F., (2006). Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej, W: J. Barcz (Red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa: Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Wyd. 3.
Juncker, J.-C., (2014). A New Start for Europe: My Agenda for Jobs, Growth, Fairness and Democratic Change. Political Guidelines for the next European Commission. Opening Statement in the European Parliament Plenary Session, Strasbourg, 15 July 2014, dostęp 18.11.2015 z: http://ec.europa.eu/priorities/docs/pg_en.pdf.
Komunikat nt. programu przesiedleń, (2009). Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia wspólnego unijnego programu przesiedleń, Bruksela, dnia 02.09.2009, KOM(2009) 447 wersja ost.
Konwencja Genewska, (1951). Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r., Dz.U. z 1991 r., nr 119, poz. 515.
Konwencja Dublińska, (1990). Konwencja wyznaczająca państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z Państw Członkowskich Wspólnot Europejskich, sporządzona w Dublinie dnia 15 czerwca 1990 r., Dz.U. z 2005 r., nr 24, poz. 194.
Krystyniak, M., (2004). Program Haski – implikacje dla Polski. Biuletyn PISM 55 (243) z 17.12.2004.
Lesińska, M., (2009). Polityka migracyjna Unii Europejskiej. W: W. Bokajło, A. Pacześniak (Red.), Podstawy europeistyki. Podręcznik akademicki (s. 466-499). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Lesińska, M., (2014). Państwa Partnerstwa Wschodniego w polityce migracyjnej Polski i UE – dylematy i uwarunkowania. Roczniki Nauk Społecznych, 6(42), 3.
Oświadczenie UE-Turcja, (2016). EU-Turkey statement, Press Release nr 144/16, 18 March 2016, dostęp 08.05.2016: http://www.consilium.europa.eu/press-releases-pdf/2016/3/40802210113_en.pdf.
Podejście globalne do kwestii migracji, (2005). Podejście globalne do kwestii migracji: działania priorytetowe skoncentrowane na Afryce i basenie Morza Śródziemnego, Konkluzje Prezydencji nr 15914/05, Bruksela, 15 i 16 grudnia 2005 r., Załącznik I, dostęp 10.05.2016 z: europa.eu/rapid/press-release_DOC-05-4_pl.doc.
Program Haski, (2009). Program Haski: wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C nr 53/01 z 03.03.2005.
Przybylska-Maszner, B., (2011). Od strategii Unii Europejskiej na rzecz Afryki do strategicznego partnerstwa z Afryką – dylematy o realnej wizji współpracy. Przegląd Strategiczny, 1.
Regulation on the European Border and Coast Guard, (2016). Regulation (EU) 2016/1624 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016 on the European Border and Coast Guard and amending Regulation (EU) 2016/399 of the European Parliament and of the Council and repealing Regulation (EC) No 863/2007 of the European Parliament and of the Council, Council Regulation (EC) No 2007/2004 and Council Decision 2005/267/EC. Official Journal of the European Union L nr 251/1, Brussels 16.09.2016, dostęp 30.11.2016 z: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R1624&from=EN.
Report on relocation and resettlement (7th), (2016). Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council and the Council, COM (2016) 720 final, Brussels, 9.11.2016, dostęp 15.12.2016 z: https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/20161109/seventh_report_on_relocation_and_resettlement_en.pdf.
Rozwój globalnego podejścia, (2008). Rozwój globalnego podejścia do kwestii migracji: zwiększenie koordynacji, spójności i efektu synergii, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Bruksela, 8.10.2008, KOM(2008) 611 wersja ost.
Rzeczpospolita, (2015). Turcja powinna być bezpiecznym krajem pochodzenia, 14.10.2015, dostęp 30.12.2015 z: http://www4.rp.pl/Unia-Europejska/151019675-Turcja-powinna-byc-bezpiecznymkrajem-pochodzenia.html.
Smart Border Package, (2016). Towards a new policy on migration – 2016 Smart Border Package, dostęp 15.12.2016 z: http://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-towards-a-new-policy-on-migration/file-entryexit-system-(2016-smart-borders-package).
Tourning Visa Regulation, (2015). Proposal for Regulation of the European Parliament and of the Council establishing a touring visa and amending the Convention implementing the Schengen Agreement and Regulations, nr COM (2014) 163 final/2014/0095 (COD), Brussels, 01.04.2014.
Umowa UE-Turcja, (2014). Umowa między Unią Europejską a Republiką Turcji o readmisji osób przebywających nielegalnie. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L nr 134/3 z dnia 07.05.2014 r.
Unijny program przesiedleń, (2009). Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia Wspólnego unijnego programu przesiedleń, nr KOM (2009) 456 wersja ost., Bruksela, 02.09.2009.
Weinar, A., (2006). Europeizacja polskiej polityki wobec cudzoziemców 1990-2003. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wyligała, H., (2009). Problem imigracji w relacjach francusko-niemieckich, w: P. Mickiewicz, H. Wyligała (Red.), Dokąd zmierza Europa? Nacjonalizm, separatyzm, migracje – nowe wyzwania Unii Europejskiej, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.